شهر سوال ـ
تفسیر و علوم قرآن
توسل در قرآن
خداوند در سورۀ مائده میفرماید: « یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ وَجَاهِدُواْ فِی سَبِیلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»(۱)" ای كسانی كه ایمان آوردهاید از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و وسیلهای برای تقرب به او بجوئید و در راه او جهاد كنید، باشد كه رستگار شوید."
قدرت شیطان
داستان نافرمانی ابلیس در بسیاری از آیات قرآن بیانشده است. ابلیس که خودش را از سنخ آتش و برتر از انسانِ خاکی میدانست، در برابر خواست خدا مبنی بر ستایش انسان، تکبر ورزید و خدا را نافرمانی کرد. او که برتری انسان را تحمل نداشت، از خداوند تا روز رستاخیز فرصت خواست تا انسانها را وسوسه نماید و آنها را نیز جهنمی نماید.(۱) ازاینرو، این سؤال پیش میآید که چطور او یکنفره به دنبال فریب میلیاردها انسان است.
ماجرای سوره تحریم
ماریه قبطیه بهعنوان کنیز به پیامبر اهدا شد ولی پیامبر با ایشان ازدواج کرد و از همسران پیامبر است. در مورد آیات ابتدایی سوره تحریم اختلافنظر در شأن نزول وجود دارد. برخی روایات این آیات را مربوط به خوردن عسلی خاص در منزل یکی از همسران دانسته که به خاطر بویش پیامبر بر خود تحریم کرد و برخی روایات بحث همراهی یا نزدیکی با ماریه قبطیه در منزل یکی از همسران را مطرح کرده که با بررسیها معلوم میشود که روایت از منابع اهل سنت است و در بیشتر منابع اهل سنت روایاتی که بهعنوان شأن نزول این آیات شریفه نقلشدهاند، بدون سلسله سند از ابن عباس و عمر نقل میکنند، اما برخی از منابع اهل سنت دارای سلسله سند میباشند و برخی از افرادی که در سلسله سند هستند تضعیف شدند. بهعلاوه در ادامه روایت، رازی که پیامبر(ص) با برخی زنانش در میان گذاشته مسئله خلافت ابوبکر و عمر است معلوم میشود اینگونه شأن نزولها ساخته و پرداخته افرادی است که میخواهند دلیل موجهی برای حقانیت خلافت ابوبکر و عمر بتراشند. در ضمن پیامبری که بهعنوان الگو و اسوه اخلاق در قرآن معرفیشده است رعایت نکردن نوبت همسران و بعد مرعوب شدن و حیا کردن و تحریم یک همسر برای خودش، با عصمت و عظمت و اخلاق و شأن پیامبر ناسازگار است و وقتی روایتی وجود دارد که این تبعات و مشکلات را ندارد یعنی همان روایت خوردن عسل، بهتر است این روایت را بهعنوان شأن نزول معتبر بدانیم و از آن روایات که ایجاد شبهه میکند صرفنظر کنیم.
سرنوشت پیروان سایر ادیان
در نظرگاه قرآنی، همه ادیان الهی در یک راستا و یک جهت قرار داشته(۱) و هرکدام بهنوعی کاملکننده و تمامکننده دین قبل بوده و درنهایت، این جریان الهی به اسلام ختم شده است که مصون از تحریف است. ازاینرو قرآن کریم، دین حق را تنها، اسلام، دانسته و اینگونه میفرماید که «هر که جز اسلام، دینی [دیگر] جوید، هرگز از وی پذیرفته نشود و وی در آخرت از زیانکاران است».(۲)
تفسیرهای متفاوت قرآن بین مفسران عرب زبان وفارسی زبان
قطعا در بین تفاسیر، آن تفسیری که جامع باشد (یعنی به غیر از تفسیر برأی، از سایر روش های تفسیری که در ابتدا عرض کردم استفاده کرده باشد) تفسیر کامل تری است.
ارتباط ارتداد و آیه«لا اکراه فی الدین»
در آیه «لا إِکْراه»، اجبار و اکراه تکوینی نفی شده(۱۲) اما این بدین معنا نیست که از جهت تشریعی نیز کسی را مکلّف به دینداری و مسلمان شدن نکند.
چگونگی ارتباط ارتداد و آیه«لا اکراه فی الدین»
حرکت یا علامت وقف در قرآن
حرکت های حروف و کلمات هم ابتدا به صورت نقطه بود یعنی برای حرکت فتحه، یک نقطه رنگی روی حرف گذاشتند و برای کسره، نقطه رنگی زیر حرف و برای ضمه، یک نقطه رنگی وسط حرف، و...