شهر سوال ـ در گناه هر چقدر خباثت بیشتری وجود داشته باشد، در عذاب شدت بیشتری خواهد بود. به عنوان مثال گناه زنا، بسیار قبیح است و عذاب سختی دارد. اما مجازات جوانی که با وجود شهوت قوی به این گناه آلوده شده، بسیار متفاوت است با مجازات پیری که شهوتش فروکش کرده و به این گناه آلوده می شود. به گونه ای که در روایات گفته شده، چنین کسی (پیر زناکار) بدون حسابرسی مستقیم به جهنم می رود.[۱]
حساب
آیا درست است که هر كسی جزای كار بد خود را در این دنیا می بیند؟
شهر سوال ـ دنیا محل امتحان بندگان و آخرت محل جزای اعمال است. و گذشته از این دنیا، ظرفیت جزای بسیاری از اعمال را ندارد. و به همین دلیل (عدم ظرفیت دنیا) به اضافه عدالت خدا، برایمان اثبات می شود که بعد از مرگ عالم دیگری وجود دارد تا بین خوبان و بدان جدایی برقرار شود و هر کس به جزای اعمال خویش برسد.
چرا خدا بنده خود را، در آتش می سوزاند؟
شهر سوال ـ خداوند متعال، نهایت اقدامات و لطف ها را برای جهنمی نشدن انسان ها انجام داده است. بندگان مقرب و محبوب خود را به رسالت برگزیده و به سوی انسان ها فرستاده، تا آن ها را از جهنمی شدن بر حذر بدارند. تا آنجا که در این راه، بزرگترین مصائب را متحمل شدند. اما افسوس که هر چقدر هشدار داده شد، گوش هایی شنوا نبود، و خدای تعالی این گونه از این واقعه ابراز تاسف می کند:
آیا بیمار روانی در قبال كارهایش مسئول است؟ اگر به مقدسات توهین کند، چه باید بکنیم؟
شهر سوال ـ هر کس به اندازه ای از فهم و شعور بهره مند است. و مجانین نیز از این مساله مستثنی نیستند. ولی فهم و شعور او با انسان های عادی بسیار متفاوت است. حتی اگر دقت کنید، حیوانات نیز از درجه ای از شعور بهره مند هستند و روشن ترین دلیل این مساله، امکان تربیت آن هاست. یا اینکه اگر حیوانی تشنه، احساس خطر کند، از آب خوردن فاصله می گیرد. که امکان این واکنش بدون شعور ممکن نیست.
چه کسانی و به چه دلیل برای همیشه در جهنم می مانند؟
شهر سوال ـ چنین کسانی اگر تا ابد هم عمر کنند باز هم به روش خود ادامه خواهند داد؛ چون جوهره انسانی وجودشان را نابود کرده اند و راه بازگشت را به روی خودشان بسته اند اینها مانند کسی هسند که با اختیار خود از بالای یک آسمان خراش می پرد چنین کسی حتی اگر در وسط راه پشیمان هم شود راه بازگشت ندارد. خودش هم از اول می دانست که که اگر به این کار اقدام کند راه بازگشت نخواهد داشت:
تکلیف کودکان و دیوانگان در آخرت چیست؟
شهر سوال ـ گنگها و لالهاى مادر زاد، هر كدام از این طوائف با خداوند عزّ و جلّ احتجاج نماید، فرمود: آنگاه خداوند عزّ و جلّ فرستادهاى بسوى آنان گسیل دارد و آتشى براى امتحان ایشان
برافروزد پس بآنان فرمان دهد و گوید: پروردگار شما امر فرموده كه خود را در این آتش افكنید، پس هر كس در آتش جست آن آتش بر وى سرد و سلامت شود، و هر كس نافرمانى نمود بسوى آتش دوزخ رهسپارش كنند.
چه شرایطی بر قضاوت در قیامت حاکم است که سبب میشود هیچ ظلمی اتفاق نیافتد؟
شهر سوال ـ یَقُولُونَ یَاوَیْلَتَنَا مَالِ هَاذَا الْكِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَ لَا كَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَئهَا وَ وَجَدُواْ مَا عَمِلُواْ حَاضِرًا[۳]؛ مى گویند: واى بر ما، این چه دفترى است كه هیچ گناه كوچك و بزرگى را حساب ناشده رها نكرده است. آن گاه اعمال خود را در مقابل خود بیابند
