آیا گناهی که شکل ظاهری یکسانی دارد، برای همه عقوبت یکسان دارد؟

در گناه  هر چقدر خباثت بیشتری وجود داشته باشد، در عذاب شدت بیشتری خواهد بود. به عنوان مثال گناه زنا، بسیار قبیح است و عذاب سختی دارد. اما مجازات جوانی که با وجود شهوت قوی به این گناه آلوده شده، بسیار متفاوت است با مجازات پیری که شهوتش فروکش کرده و به این گناه آلوده می شود. به گونه ای که در روایات گفته شده، چنین کسی (پیر زناکار) بدون حسابرسی مستقیم به جهنم می رود.[۱]

به عبارت دیگر در گناهی که رذالت و پستی بیشتری بروز کند، و پرده دری بیشتری صورت بگیرد و از بندگی خدا فاصله بیشتری گرفته شود، عقوبت سنگین تری رقم خواهد خورد. وقتی پیر مردی بدون شهوت، مرتکب منافی عفت می شود، گردنکشی سنگین تری در مقابل خدای تعالی انجام داده است، نسبت به جوانی که تحت فشار شهوت، دچار تمرد شده است. و این تمرد سنگین تر، یعنی روح پلیدتر و در نتیجه، غضب سنگین تر از ناحیه خداوند.

در مثال های دنیوی نیز همین گونه است، دو نفر مرتکب قتل شده اند، یکی در تصادفی ناخواسته و علیرغم دقت در رانندگی مرتکب این عمل شده است و دیگری با نقشه پیشین و تصمیم بر قتل، به سراغ شخص بی گناهی رفته و او را کشته است. در اولی، خباثتی برای شخص وجود ندارد. اما شخص دوم خباثت بسیاری دارد.
پس کسی که با توجه و فهم کامل مرتکب گناه می شود، خباثت ذاتی خود را نشان می دهد و خباثت ذاتی، آتش جهنم را به خود جذب می کند.

به همین دلیل نیز در دعاها، برای طلب بخشش خداوند بر این مطلب تاکید می شود که ارتکاب گناه، به خاطر روحیه تمرد و سرکشی نبوده، بلکه به دلیل ضعف در مقابل شهوات بوده است.
به عنوان نمونه در دعای ابوحمزه این گونه آمده است:
إلهی لم أعصک حین عصیتک و أنا بربوبیتک جاحد و لا بأمرک مستخف و لا لعقوبتک متعرض و لا لوعیدک متهاون لکن خطیئة عرضت و سولت لی نفسی و غلبنی هوای و أعاننی علیها شقوتی - خدایا ! من در هنگام معصیت و نافرمانی ، منکر ربوبیت تو نبودم و قصد سبک شمردن فرمان تو و اعتراض به عقوبتت را نداشتم و نمی خواستم به تهدیدات تو بی اعتنا باشم بلکه گناهی پیش آمد و نفسم مرا فریفت و هوس بر من چیره گشت.

[۱]. خصال ج ۱ ص ۶۳.