چرا خدا بنده خود را، در آتش می سوزاند؟

خداوند متعال، نهایت اقدامات و لطف ها را برای جهنمی نشدن انسان ها انجام داده است. بندگان مقرب و محبوب خود را به رسالت برگزیده و به سوی انسان ها فرستاده، تا آن ها را از جهنمی شدن بر حذر بدارند. تا آنجا که در این راه، بزرگترین مصائب را متحمل شدند. اما افسوس که هر چقدر هشدار داده شد، گوش هایی شنوا نبود، و خدای تعالی این گونه از این واقعه ابراز تاسف می کند:
«یا حَسْرَةً عَلَى الْعِبادِ ما یَأْتیهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ كانُوا بِهِ یَسْتَهْزِؤُنَ؛[یس/۳۰] افسوس بر این بندگان كه هیچ پیامبرى براى هدایت آنان نیامد مگر اینكه او را استهزا مى‌‏كردند!»

رسولان نیز نهایت سعی خود را کردند:
«فَلَعَلَّكَ بَاخِعٌ نَّفْسَكَ عَلىَ ءَاثَارِهِمْ إِن لَّمْ یُؤْمِنُواْ بِهَاذَا الْحَدِیثِ أَسَفًا؛[کهف/۶] شاید اگر به این سخن ایمان نیاورند، خویشتن را به خاطرشان از اندوه هلاك سازى.»

و هر گونه معجزه و نشانه ای برای دشمنان راه خدا، ارائه شده، اما این نشانه ها جز بر کفر و طغیانشان نیفزود:
«لَیَزیدَنَّ كَثیراً مِنْهُمْ ما أُنْزِلَ إِلَیْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْیاناً وَ كُفْراً؛[مائده/۶۸] آنچه بر تو از سوى پروردگارت نازل شده، (نه تنها مایه بیدارى آنها نمى‌‏گردد، بلكه) بر طغیان و كفر بسیارى از آنها مى‌‏افزاید.»

این عده با انتخاب و اختیار خود، به سوی جهنم شتافتند. و نسبت به آن اشتیاق نیز نشان دادند. چون آنجا که اعمالشان مجسم می شود، از آن این گونه تعبیر می کنند:
«لاَكلِونَ مِن شَجَرٍ مِّن زَقُّومٍ* فَمَالِئونَ مِنهْا الْبُطُونَ* فَشَارِبُونَ عَلَیْهِ مِنَ الحْمِیمِ* فَشَارِبُونَ شُرْبَ الهْیمِ؛[سوره واقعه، آيات ۵۲ الي ۵۵] از درختان زقّوم خواهید خورد. و شكمهاى خود را از آن پر خواهید كرد. و بر سر آن آب جوشان خواهید نوشید. چنان مى‌‏نوشید كه شتر تشنه آب مى‌‏نوشد.»

باید دقت کرد که عالم دیگر و آخرت، باطن همین دنیاست. و این گونه نیست که احکامی اعتباری برای جهنمیان، سبب عذاب آن ها شود. بلکه در قیامت تنها پرده ها، کنار می رود و هر کس با حقیقت عمل خود سر و کار خواهد داشت. به همین دلیل در آنجا، آتش با چوب و هیزم بر پا نمی شود. بلکه این خود انسان ها هستند که ماده مشتعل شده اند:
«فَاتَّقُوا النَّارَ الَّتی‏ وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجارَةُ أُعِدَّتْ لِلْكافِرینَ؛[بقره/۲۴] پس بپرهیزید از آتشى كه هیزم آن مردم‏اند و سنگ‏ها، كه براى كافران مهیّا شده است.»

و زمانی که خدای متعال، انسان را مختار آفریده، نباید وقتی با شتاب به سمت جهنم می رود، او را مجبور به بازگشت کند، بلکه باید طبق قواعد اختیاری که به بنده داده، دست او را باز بگذارد. به همین دلیل، اگر کسی نهایت ظلم و جفا را نیز بکند، همچنان مانع او نمی شود:
«أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذا هُوَ خَصیمٌ مُبینٌ [یس/۷۷] آیا انسان نمى‌‏داند كه ما او را از نطفه‌‏اى بى‌‏ارزش آفریدیم؟! و او (چنان صاحب قدرت و شعور و نطق شد كه) به مخاصمه آشكار (با ما) برخاست.»