شهر سوال ـ در حدیثی از امام صادق (ع) نمونه هایی از توریه انبیاء بیان شده است: از امام صادق علیه السلام درباره این سخن خداوند عزّ و جلّ در داستان ابراهیم سؤال شد كه: «گفت: [نه ]بلكه بزرگترشان این كار را كرده است، اگر سخن مى گویند از آنها بپرسید». حضرت فرمود: نه، بت بزرگشان این كار را كرده بود و نه ابراهیم علیه السلام دروغ گفت. عرض شد: چگونه؟ حضرت فرمود: زیرا ابراهیم گفت: «اگر سخن مى گویند از آنها بپرسید». اگر بتها سخن مى گفتند، بزرگشان این كار را كرده بود و اگر سخن نمى گفتند، بزرگشان كارى نكرده بود.اما آنها سخن نگفتند[و نمى توانستند بگویند] و ابراهیم هم دروغ نگفت.
رذائل اخلاقی
موارد جواز غیبت کدامند؟
شهر سوال ـ غیبت کردن به قصد نهى از منکر، با شرایط آن مانعى ندارد؛ به این معنا که هر گاه منکرى را از مسلمانى ببیند و بداند اگر غیبتش را بکند، آن را ترک مى کند جایز است، ولى اگر احتمال بدهد بدون غیبت نیز آن را ترک می کند، ذکر آن عیب جایز نیست. البته اگر مفسده هتک آبروى مسلمان، بیشتر از مفسده منکرى که مشغول آن است باشد، غیبت کردنش جایز نیست، هر چند یقین داشته باشد که به واسطه غیبت کردن، آن گناه را ترک خواهد کرد.
در مقابل انسانهای بد دهن چه باید کرد؟
شهر سوال ـ فرو بردن خشم یكی از فضائل اخلاقی است كه محدود به زمان یا مكان یا فرد خاصی نیست و در همه شرایط به عنوان یك فضیلت به حساب میآید. قرآن مجید یكی از اوصاف پرهیزكاران را "وَالْكَظِمِينَ الْغَيْظَ" میداند و این صفت را مقید به قید و وصفی نكرده است،[۱] یعنی در هر حال این صفت، پسندیده و قابل تحسین است.
چگونه از تند خویی دور شوم؟
شهر سوال ـ به هنگام بروز عصبانیت و تندخوئی سریع، حالات خود را تغییر دهید مثلاً اگر ایستاده اید بنشینید و اگر نشسته اید دراز بكشید و صورت خود را با آب سرد بشوید و یك لیوان آب خنك بیآشامید و خود را از موقعیت دور سازید.
گوش دادن به غیبت دیگری چه حکمی دارد؟
شهر سوال ـ امام باقر(ع) فرمود: هر كه نزد وى از برادر مؤمنش غیبت شود و او به یارى و كمكش بشتابد و از او دفاع كند، خداوند در دنیا و آخرت وى را یارى كند و اگر به كمك و یارى اش نشتابد و از او دفاع نكند با این كه قدرت كمك دارد، خداوند در دنیا و آخرت وى را حقیر و ناچیز گرداند.
چگونه صفات رذیله را از خود دور کنیم؟
شهر سوال ـ گام های عملی: علمای اخلاق در جهت تهذیب نفس و سیر و سلوك امور ذیل را پیشنهاد كرده اند:
آیا دروغ به شوخی حرام است؟
شهر سوال ـ دروغ گفتن به شوخی، كم كم انسان را بر دروغ جدی جرأت می دهد. امام خمینی (ره) در چهل حدیث می‌فرماید: از اموری كه انسان باید ملتفت آن باشد، این است كه دروغ به عنوان شوخی و مزاح هم در اخبار از آن تكذیب [و نهی] شده است و تشدید در امر [به ترک] آن گردیده و علما فتوای به حرمت آن نیز می دهند.
چگونه از غفلت جلوگیری کنیم؟
شهر سوال ـ همچنین محاسبه نفس و بررسی موقعیت خود، با توجه به استعدادها و عمر جاودانه مان، می تواند ما را متوجه اعمال و رفتار اشتباهمان کند و برای اصلاح آنها اقدام کنیم تا رفتارمان با در نظر گرفتن نظارت الهی و قضاوت او باشد.
غیبت چیست؟
شهر سوال ـ غیبت آن است كه عیب پنهانی كسی را پشت سر او بگویند. اگر صفت ناروا در شخصی باشد یا كاری انجام داده باشد كه گناه است و دیگران از آن بی اطلاع اند و دوست ندارد كسی آن را برای دیگران بازگو كند، بازگو كردن آن پشت سر او برای دیگران غیبت است. که غیبت هم برای گوینده و هم برای شنونده حرام است.
فرق غرور و فخرفروشی و عزت نفس چیست؟
شهر سوال ـ در واقع باید ما مراقب باشیم که هر نعمت از کجا آمده و برای چه آمده است و آمدنش چه تبعاتی دارد. اگر نعمت را از خدای متعال ندانیم و آن را از خودمان بدانیم، مبتلا به عجب می شویم. اگر نعمت را از خدا بدانیم اما آن را حق قطعی خودمان بدانیم که همیشه باید برای ما ثابت باشد، دچار کبر شده ایم! و اگر تبعات نعمت و وظایفی که بر دوش ما می گذارد، نبینیم، دچار غرور شده ایم.
