شهر سوال ـ زندگی انسان با انواع سختی ها و مصیبت ها آمیخته شده و هرگز نمی تواند خالی از آن باشد. از دست دادن عزیزان، مریضی ها، ظلم های انسان های دیگر، محدودیت های دنیا و ... همه عواملی است که بشر را مبتلا به درد و رنج می کند. و خدای متعال نیز بر خالی نبودن زندگی انسان از این درد و رنج ها سوگند یاد کرده است.
اخلاق و عرفان
چرا در دین صبر این قدر مهم شمرده شده است؟
شهر سوال ـ در آموزه های دینی، جایگاه صبر برای شخص دین دار به منزله وجود سر برای زندگی شخص شمرده شده است. امام صادق(ع) می فرمایند: "الصبر رأس الایمان؛ صبر، سَرِ ایمان است."[۱] هم ایشان در سخن دیگر می‌فرمایند: "الصبر من الایمان بمنزلة الرأس من الجسد فاذا ذهب الرّأس ذهب الجسد كذلك اذا ذهب الصبر ذهب الایمان؛ صبر نسبت به ایمان مانند سر است نسبت به تن; كه چون سر برود، تن هم می‌رود. هم چنین اگر صبر برود، ایمان هم می‌رود.[۲]
آیا توبه زبانی کافیست؟
شهر سوال ـ « توبه بمعنى رجوع و برگشتن است ... در مجمع ذیل آیه ۳۷ بقره فرموده: اصل توبه رجوع از عمل گذشته است.»[۱] بنابراین در توبه حتی گفتن کلمه ای با زبان نیز لازم نیست. بلکه همین مقدار که انسان از عمل زشت گذشته خود دست بشوید و مصمم بر عدم انجام آن در آینده باشد، توبه محسوب می شود. البته توبه، قرین استغفار است. استغفار نگاهی به گذشته و طلب بخشش الهی برای آن است و توبه نگاهی به آینده است تا زشتی های گذشته در آن تکرار نشود.
برای حضور قلب در نماز چه کنیم؟
شهر سوال ـ آیت‌الله وحید خراسانی از مراجع تقلید شیعیان در پاسخ به سؤالی در خصوص راهکارهای دستیابی به توجه در نماز، رعایت هشت مورد را لازمه حضور قلب و توجه بیشتر دانسته است.
عوامل عدم استجابت دعا چیست؟
شهر سوال ـ عوامل متعددی سبب می شود که دعای انسان به اجابت نرسد. این عوامل ممکن است مرتبط با موضوعی که آن را می خواهیم، یا نوع دعا کردن ما، یا نوع عملکرد ما باشد. بنابراین باید عوامل عدم استجابت دعا را بشناسیم تا اگر قابل رفع هستند، آنها را رفع نماییم. و اگر از مسائلی است که قابل رفع نیست (مثل عدم استجابت دعا به خاطر مصلحت نبودن) نظر به حکمت الهی داشته و او را شکر گوییم. با این نگاه عوامل مانع استجابت دعا را بیان می کنیم:
عبادت چیست؟
شهر سوال ـ عبادت بر معنایی آمیخته از «اطاعت » و «فروتنی » دلالت می کند. و عملی است که فرمانبری از معبودی را در پی دارد. (رک: «اساس البلاغه »، «لسان العرب » و «تاج العروس ») اما باید در نظر داشت که هر اطاعتی، عبادت نیست، موارد بسیاری از اطاعت است که عبات شمرده نمی شود. به عنوان مثال، انسان از کارفرمای خویش، اطاعت می کند، اما او را عبادت نمی کند. و رمز مساله در این جاست که اطاعت از کارفرما و نظیر آن، اطاعت بدون قید و شرطی نیست.
حکم کسی که نماز نمی خواند، چیست؟
شهر سوال ـ از حضرت صادق (ع) سؤال شد كه چرا زانى كافر نیست ولى كسى كه نماز نمى گذارد كافر مى باشد، امام (ع) فرمود: چون زناكار براى شهوت این كار را مى كند ولى آن كس كه نماز را ترك مى كند براى این است كه به آن اهمیت نمى دهد. زناكار براى لذت دنبال زنى را مى گیرد و از او كامجوئى مى كند، ولى آن كس كه نماز را ترك كرده و آن را انجام نمى دهد قصدش لذت نیست بلكه فقط نظرش بى اهمیت شمردن آن مى باشد و هر گاه كسى نظرش استخفاف باشد كافر مى گردد.[۲]
در مقابل افرادی که غیبت می کنند، چه کنیم؟
شهر سوال ـ غیبت عبارت است از ذکر عیب و ایراد حقیقی افرادی که به منزله عضوی از اعضای خانواده ما هستند و ما باید با درک صحیح از رابطه خود با آنها، نسبت به آبروی آنها، احساس مسئولیت کنیم. به همین خاطر حتی مطالبی که صحیح هستند نیز نباید مطرح شود. (اگر مطالبی که مطرح می شوند، غیر واقعی باشد، تهمت نامیده می شود)
از کجا بدانیم خداوند، گناهان ما را بخشیده است؟
شهر سوال ـ خدای متعال راه اصلاح را به سوی انسان بازگذاشته، تا اگر به مسیر نابودی خویش رفته، بتواند آن را اصلاح کند و سعادت ابدی خویش را نجات دهد.
خودشناسی در دین چه جایگاهی دارد؟
شهر سوال ـ ادیان آسمانی، پیشوایان دینی و علمای اخلاق، تأكید زیادی به خودشناسی و لزوم پرداختن به خویش دارند، که اصرار و توصیه آن ها ارشاد به یك حقیقت فطری و عقلی است. مرحوم آمدی در كتاب شریف غررالحكم و دررالكلم، در این زمینه،نزدیک به سی روایت را با مضامین گوناگون از مولای متّقیان علی(ع)، جمع آوری نموده است. معروف ترین روایت در این زمینه، از پیامبر گرامی(ص) می باشد كه خودشناسی را راه خداشناسی معرّفی فرمودند: «من عرف نفسه فقد عرف ربّه؛ هر كس نفس خویش را شناخت، خدای خویش را شناخت».[۱]
