قصد انجام گناهی داشتم، ولی هیچ احساس عذاب وجدان، ندامت و ناراحتی از انجام آن نداشتم بلکه خوشحال هم بودم، چه باید کرد؟

یکی از اموری که در باب گناه و معصیت باید مورد دقت قرار گیرد، آنست که بدتر از گناه، عادی شدن و ریختن قبح آن است، و همین امر باعث می گردد که انسان دیگر آن عذاب وجدان را نداشته باشد.
مانند قضا شدن نماز صبح که شاید تجربه کرده باشید، دفعات ابتدایی برای انسان سنگین است، ولی وقتی به مداوای آن نپیردازیم، روزهای آینده به راحتی نماز صبح قضا می شود، و به راحتی از کنار آن می گذریم.
نکته قابل ذکر در این میان، آنست‌ که برای رسیدن به ملکه ورع و پرهیز از محرمات، و پیدا نشدن این حالت هایی که بیان فرمودید، انسان پيوسته و دائما باید به محاسبه نفس خویش بپردازد.
چنان‌چه امام صادق علیه السلام برای ورع، يازده اصل و پايه ذكر كرده‌اند، و اولين آن را محاسبه نفس بیان نموده‌اند: «اَصْلُ الْوَرَعِ دَوَامُ مُحَاسَبَةِ النَّفْسِ(۱) اصل و ریشه ورع،دوام محاسبه نمودن نفس است.»
اصل محاسبه که یکی از ملزومات اخلاقی و از راه‌های مهم مبارزه با نفس اماره قلمداد می‌گردد، اساس تهذیب و تصفیه باطن است. انسان تا محاسبه نفس نکند، به عیوب خود پی نمی‌برد، و تا به عیوب خویش آگاه نشود، در صدد اصلاح نفس بر نخواهد آمد.
لذا امیرمؤمنان علی (علیه السلام) در فرمایشی فرمودند: «ثَمَرَةُ الْمُحَاسَبَةِ إِصْلَاحُ النَّفْس (۲) میوه و نتیجه حساب گری، اصلاح نفس است»
همچنین امام صادق (علیه السلام) در بیانی طریقه محاسبه نفس را بیان فرموده‌اند:
«يا ابنَ جندب، حَقٌّ على كُلِّ مُسْلِم يَعْرِفُنا أنْ يَعرِضَ عَمَلَهُ في كلِّ يوم و لَيْلَة على نَفْسِهِ فَيَكُونُ محاسِبَ نَفْسِهِ، فَاِنْ رَأى حَسَنةً إِسْتَزادَ مِنْها و إنْ رَأى سَيِّئَةً اسْتَغْفَرَ مِنْها لِئَلاّ يُخُزى يَومَ القيمةِ (۳) اى پسر جندب، بر هر مسلمانى كه ما را مى‌شناسد، لازم است كه در هر روز و شب، اعمالش را بر خود عرضه بدارد و از نفس خود حساب بكشد؛ اگر كار خوبى در آنها يافت، بر آن بيفزايد و اگر كار زشتى يافت، طلب بخشايش نمايد تا در قيامت دچار رسوايى نگردد.»
طبق اين روايت، انسان بايد در محاسبه نفس خود توجه داشته باشد، که اگر كار خوبى انجام داده، و از عهده وظایف خویش برآمده، آن‌را لطفی از جانب خدا بداند، و از او توفيق بخواهد كه آن امور را بيش‌تر انجام دهد، و اگر هم لغزش و خطایی در اعمال خود مشاهده نماید، در صدد توبه و تدارک بر آید.
مثلا، اگر عمل واجبی از او فوت شده، قضا نمايد يا اگر حقى از كسى ضايع ساخته، ادا كند و يا چنان‌چه كار زشت ديگرى انجام داده، آن را جبران نمايد. و یک جریمه سنگینی هم برای آن خطاها در نظر بگیر تا دیگر مجددا تکرار نگردد.
این کنترل نفس، اگر هر شب قبل از خواب باشد، در یک خلوت چند دقیقه ای و مرور نمودن اعمال روزانه، به این معنایی که عرض شد، برای از بین بردن آن اموری که بیان فرمودید بسیار موثر است.
موفق باشید.

پی‌نوشت:
۱.نورى، حسين بن محمد تقى، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل،ج۱۱،ص۲۷۱، : مؤسسة آل البيت عليهم السلام،قم،۱۴۰۸ ق
۲.تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد،غرر الحكم و درر الكلم،ص۳۲۹،دار الكتاب الإسلامي،قم،۱۴۱۰ ق
۳.ابن شعبه حرانى، حسن بن على،تحف العقول،ص۳۰۱،: جامعه مدرسين،قم،۱۴۰۴ / ۱۳۶۳ ق