شهر سوال ـ مومن انسانی است که دین در جان و دلش نشسته و اعمالش رنگ خدایی یافته و آن ها را مطابق خواست الهی انجام می دهد. روایات متعددی در این باره بیان شده است که هر کدام از زاویه ای، بعضی از خصائص مومن را بیان کرده و صاحب آن ویژگی ها را مومن خوانده است که تعدادی از این احادیث شریف تقدیم می شود:
کلیات
آیا هر گناهی سبب به هم ریخته شدن نظام عالم است؟
شهر سوال ـ نظام مخلوقات، به بهترین شکل ایجاد شده، چون توسط کسی ایجاد گردیده که در دانش و توانایی او هیچ محدودیتی وجود ندارد. اما سوء اختیار انسان و گناه می تواند این نظام احسن را به هم بریزد. چون سوء اختیار می تواند ظلم به دیگری (اعم از طبیعت، حیوانات یا انسان های دیگر) باشد. و ممکن است دامنه این ظلم نیز بسیار گسترده شود. یا اینکه سوء اختیار، با نقض قوانین عالم، انسان را مبتلا به محرومیت های بسیار کند. در ذیل به بعضی از آیات مرتبط با این مساله اشاره می کنیم.
بنده واقعی کیست؟
شهر سوال ـ بندگی خدا در قدم اوّل متوقف بر معرفت و شناخت حقیقی پروردگار است. از این رو در روایت آمده است: "كسی كه گناه می كند، خدا را به مفهوم واقعی نمی شناسد". البته معرفت عقلانی كافی نیست. باید امدادها و الطاف و صفات جمال را بشناسد تا عواطف بر انگیخته شود.
منظور از گناه کبیره چیست؟ آیا توبه از این گناهان ممکن است؟
شهر سوال ـ همین طور علمای اسلام آن را هفت و برخی ده و برخی بیست و بعضی سی و چهار و بعضی چهل و برخی بیشتر ذكر كرده اند. از مجموعة روایات و كلمات بزرگان دین می توان فهمید آن چه ذكر شده، به عنوان نمونه‌ها و مصادیقی از گناهان كبیره است.
برای کسی که گناهان بسیار سنگینی دارد، راه توبه باز است؟
شهر سوال ـ اگر كسی واقعاً توبه كند، یعنی از گناه خود پشیمان باشد و عزم بر ترك آن را داشته باشد، و با ادای حقوق الهی و حقوق مردم گذشته خود را جبران نماید، قطعاً احساس سبكی و آرامش خواهد كرد، و مقدمات مغفرت خود را فراهم خواهد ساخت. چون راه توبه به روی همه گناهكاران (با هر گناه عظیمی كه دارند) باز است، زیرا خداوند غفور و رحیم است و همه گناهان را می‌آمرزد، حتی اگر كسی قاتل پیامبری هم باشد و توبه حقیقی كند، او نیز نباید از رحمت و بخشش الهی نا امید باشد.
توبه چیست؟
شهر سوال ـ خدا در قرآن از توبه واقعى با توبه نصوح نام برده است: «يَآ أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ تُوبُواْ إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِى مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ؛ اى كسانى كه ايمان آورديد! به درگاه خدا توبه كنيد، توبه اى خالصانه. اميد است كه پروردگارتان بدى هاى شما را بپوشاند و شما را به بهشتهايى كه نهرها از زير آنها جارى است وارد كند.»
براى ترك گناه شهوانی چه کنم؟
شهر سوال ـ ترک گناه می تواند با یک تصمیم جدی به راحتی انجام شود. اما بسیاری برای تصمیم گیری جدی، سستی می کنند. از این رو می توان برنامه هایی ارائه کرد که تا با عزم و اراده کمتر نیز از گناه دور شد:
آیا اخلاق مطلق است یا نسبی؟
شهر سوال ـ موضوع حُسن اخلاقی، راستگویی به طور مطلق نیست، بلکه راست گفتن، فعل خارجی است و این فعل خارجی مستقیماً فعل اخلاقی نیست. راستگویی از آن جهت که مصداق یک عنوان انتزاعی و کلی مثلاً عدالت است، موضوع حُسن اخلاقی است. از این جهت که مصالح جامعه و انسان ها در گرو راست گفتن است، فعل اخلاقی و خوب است.
آیا با هر گناهی، همچنان می توان امید داشت و توبه کرد؟
شهر سوال ـ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در این زمینه می فرماید: «لكل داء دواء و دواء الذنوب الاستغفار؛ هر مرضی دارویی دارد، و داروی شفابخش گناهان استغفار و طلب مغفرت از پیشگاه ذات پاك الهی است».
با توجه به آیات و روایات، چه کنیم که بهترین باشیم؟
شهر سوال ـ عالمان علم اخلاق می‌گویند: برای خودسازی ابتدا باید رذائل اخلاقی و اخلاق بد را از خود دور كرد، سپس درخت پاكی نشاند. بدیهی است با وجود صفاتی مانند حسد وكبر و خودپسندی و خودخواهی و شهوت رانی،دست‌رسی به صفات پسندیده و انجام اعمال خیر بسیار مشكل خواهد بود.
