شهر سوال ـ
قضا و قدر، جبر و اختیار
اموری که در شب قدر مقدر می شوند،
با این حال، ممکن است قبل از رخ دادن اتفاقی، در تقدیر انسان، تغییراتی ایجاد شود و امر به گونه دیگری رقم بخورد. علامه طباطبایی در این باره می فرمایند: «هیچ منافاتى ندارد كه در شب قدر مقدر بشود ولى در ظرف تحققش طورى دیگر محقق شود، چون كیفیت موجود شدن مقدر، امرى است، و دگرگونى در تقدیر، امرى دیگر است، هم چنان كه هیچ منافاتى ندارد كه حوادث در لوح محفوظ معین شده باشد، ولى مشیت الهى آن را تغییر دهد. »
معنای قضا و قدر و تعیین آن در شب قدر چیست؟
تفسير نخست مي گويد: سرنوشت هر كس از روز نخست، بدون اطلاع و حضور او، از طرف خداوند تعيين شده، بنابراين هر كس با سرنوشت معيّني از مادر متولد مي شود كه قابل دگرگوني نيست هر انساني نصيب و قسمتي دارد كه ناچار بايد به آن برسد. چه بخواهد و چه نخواهد و كوشش هاي او براي تغيير سرنوشت بيهوده است. بنابراين تفسير، بديهي است كه انسان موجودي مجبور و بي اختيار است.
تقدیر و سرنوشت انسان بدست کیست؟
شهر سوال ـ سرنوشت انسان توسط خداوند این گونه رقم خورده كه هر انسانی با اختیار و اراده خود، راه سعادت و خوشبختی یا شقاوت و بدبختی را انتخاب كند.
آیا شر و بدی که به انسان می رسد به خواست خداست؟
خداوند کریم، جواد، بخشنده، رؤوف و رحیم است و برای بندگان جز خیر و خوبی و امور شادی بخش و پسندیده (حسنه) نمی خواهد و اگر به بندگان شر و بدی و امور ناخوشایند و ناراحت کننده (سیئه) می رسد، نتیجه گناهان و اعمال و اقدامات بد خودشان است. همان که در آیات فراوانی بیان کرده است.
اگر خدا وجود دارد چرا در مقابل این همه جنایت در زندگی بشر واکنشی نشان نمی دهد؟
مسئولیت جنایات به عهده انسان هایی است که آن را رقم می زنند. و خدای متعال شریعتی قرار داده که اگر به آن عمل کنیم، جانیان سرکوب می شوند و عدل مستقر می شود. و در برپایی این عدل نیز مومنان را یاری می رساند.
اینکه خداوند هرکس را بخواهد هدایت میکند و هرکس را بخواهد گمراه یعنی چی!؟
شهر سوال ـ آیات قران کریم یک مجموعه است که در طول دو دهه بر پیامبر اکرم(ص) به تدریج نازل شد. این آیات در موقعیت های مختلف نازل شده است بنابراین، باید در کنار هم نگاه شود نه به تنهایی. آیات زیادی در قآن کریم به اختیار داشتن انسان و مسئولیت او در برابر اعمال و رفتارش به صورت مستقیم یا غیر مستقیم اشاره دارد.
چگونه با اعتقاد به معلوم بودن سرنوشت انسان در نزد خدا، جبر نداریم؟
شهر سوال ـ گرچه خداوند بر سرنوشت انسانها آگاه است، اما متعلق آگاهی خداوند سبحان اختیار انسان است نه فعل او؛ به عبارتی دیگر خداوند می داند که فلان شخص به اختیار خود شراب خواهد خورد و این شخص در خوردن شراب مختار است و جبری وجود ندارد، او می توانست بخورد و می توانست نخورد ، اما با سوء اختیار خورد شراب را خورد. پس شخص در این امر مختار است و جبری وجود ندارد.
تقدیر الهی بهتر است یا تدبیر بنده؟
شهر سوال ـ "در حدیث قدسی است که خداوند متعال فرمود: (یابن آدم تقدیری یضحک من تدبیرک)،تقدیرات من به تدبیرات تو می خندد، نقل می کنند که شخصی که بسیار از بمبارانهای عراق وصدای آن می ترسید از ترس اینکه مبادا یکی از موشکها به او اصابت کنداز ترس موشک،فرار کرد وبه دامنه های کوه های کرج رفت وهمانجا چادر زد،اتفاقا موشکی به همانجا اصابت کرد ومرد.
