از منظر درون دینی روشن است که با توجه به علم بی نهایت خدای متعال، دستورات دین برای همیشه کارآمدی خود را دارند. و از منظر برون دینی، کسی که ارتباط انسان با عالم غیب را بفهمد، می داند همیشه محتاج وحی و دین است.
دین و تمدن
دین حداقلی است یا حداکثری، یعنی آیا دین آمده تا راجع به خدا و آخرت سخن بگوید یا وارد تمام مسائل زندگی انسان شود؟
مومن در منطقه وسیعی به انتخاب می پردازد، و هر جای زندگی اش، خدا برای او خط قرمزی بگذارد، اطاعت می کند، اعم از آنکه مساله سیاسی، اقتصای، قضایی، اخلاقی و ... باشد. بدون آنکه به خود اجازه دهد برای خدا محدوده تعیین کند.
چرا مسلمانان در عصر فضا و ... هنوز درگیر مسائلی نظیر وارد شدن با پای چپ به دستشویی هستند؟
مسلمانان در این مساله درگیر نیستند، بلکه یک مساله جزئی برای آنهاست و مسائل اصلی آنها مسائلی مثل برپایی عدالت و محقق کردن عدالت و ... است. و در کنار این واقعیت بد نیست توجه کنیم که آنچه عصر فضا را از گذشته متمایز کرده است، ریزبینی ها و دقت های فراوان در هر مساله ای است.
با توجه به اینکه پول سبب رونق مناسک دینی می شود، آیا اقتصاد زیر بنای اصلی تاریخ و بشریت نیست؟
اثیر اجمالی با اینکه تعیین کننده باشد، بسیار فرق می کند. ابعاد زندگی انسان از یکدیگر جدا نیستند و بر روی هم اثر گذارند. ولی عامل اصلی و محوری، با ساده انگاری و نگاه سطحی مشخص نمی شود.
آیا ادیان به دلیل خود برتر بینی، عامل اکثر جنگ ها و نزاع ها نبوده اند؟
دینی که زندگی بشر در دنیا را به منزله امتحانی جهت آبادانی آخرت، می داند و همه خلق را عیال خدای متعال معرفی می کند و در صورت تسلط یافتن، غیر همدینان را مخلوقاتی شبیه خود معرفی می کند که حکومت باید به آنان نظری مهر ورزانه داشته باشد عامل نزاع و تفرقه و کشتار نیست. بر خلاف زیاده خواهی ها که در عالم تزاحم دنیا، سبب نزاع می شود.
چرا دنیا رو به صعود است و بشریت رو به تنزل؟
پیشرفت دنیا یا تنازل بشر هر دو می تواند مورد خدشه واقع شود. و ما معتقدیم که بشر زمانی به اوج پیشرفت می رسد که معنویت او نیز در قله رشد قرار گیرد.
دین چقدر به زندگی بشر کمک می کند؟
شهر سوال ـ نقش دین در توسعه اخلاقیات: در جوامعی که انسان به جای خدا نشسته و خود را همه کاره کرده، نتوانسته اند دین را به طور کامل به کنار برانند. چون نقش دین در افزایش اخلاقیات و کاهش جرائم، نقشی بی بدیل است که حتی سیاستمداران ضد دین نیز، متمایل هستند از دین در این عرصه استفاده نمایند. و همین مساله خود دلیلی واضح بر نقش عظیم دین در این وادی است.
اگر اسلام عیبی ندارد و همه عیوب از مسلمانی است، چرا اسلام، مسلمان درست تربیت نمی کند؟
شهر سوال ـ ثانیا اسلام، مسلمان های خوب بسیاری تربیت کرده است. کافیست فقط اندکی به صدر اسلام بنگریم. اسلام جنگ دامنه دار، دو قبیله اوس و خزرج را به کلی ریشه کن کرد و این دو قبیله را در یک گروه به نام انصار جای داد. اسلام وضعیت فحشا در جامعه عرب را ریشه کن کرد و روابط سالم را جایگزین آن کرد. اسلام گروهی که زندگی خود را از راه غارت می گذراندند، به شهر نشینی و تمدن سازی کشاند و جامعه ای که در میان دو امپراطوری، مورد بی مهری تمام بود و فقط به عنوان تبعیدگاهی به آن نگریسته می شد، به آقایی رساند و ... و در هر جایی که مسلمانان به دستورات اسلام عمل کردند، نتایج عالی به دست آوردند.
چرا اکثر کشورهای اسلامی در توحش و عقب ماندگی هستند؟
شهر سوال ـ بدترین جواب، ربط دادن این مسائل به اسلام است که به جای ناشی بودن از واقع بینی، متاثر از عداوت است. چون روشن است که توصیه های فراوان اسلام، به علم آموزی، نمی تواند به عقب ماندن از قافله علم منجر شده باشد. کما اینکه سالیان سال مسلمانان در اوج قله های علمی بودند. همچنان که جنگ ها و نزاع ها، غالبا ریشه در زیاده خواهی ها و تکبرها و تعصب های کور است که با فرهنگ اسلامی، فرسنگ ها فاصله دارد.
اگر انجیل غلط است، پس چرا مسیحیان پانصد سال از ما جلوتر هستند؟
شهر سوال ـ آیا ما می خواهیم با برتر دانستن غرب نسبت به خودمان، انجیل را بر قرآن ترجیح دهیم؟ آیا در غرب انجیل حاکم بوده است؟ و آیا ما قرآن را حاکم قرار داده بودیم و مطابق آن عمل می کردیم که بخواهیم وضعیت فعلی را معیاری برای سنجش قرآن و انجیل قرار دهیم؟ این گونه قضاوت کردن از کمترین وجاهت عقلی برخوردار نیست.
