چرا اول آدم سپس حوا آفریده شد؟

بر خلاف بعضی از ادیان و مذاهب، اسلام در بحث خلقت زن و مرد، یکی را بر دیگری برتری نداده است. تا مثلا حوا از دنده آدم خلق شده باشد یا او از مایه ای پست تر به وجود آمده باشد. قرآن كریم با كمال صراحت در آیات متعددی می‏فرماید كه زنان و مردان از یک جنس و یک سرشت آفریده شده اند، و هر دو از یك گوهرند و برای یكدیگر آفریده شده‏‌اند:
«هُنّ لباسٌ لكم و انتم لباس لهنّ؛ [بقره/۱۸۷] زنان زینت و پوشش شما هستند و شما نیز زینت و پوشش آنها هستید»

و تعبیراتی نظیر «ماء»، «طین»، «تراب»،«نطفه» و «علقه» و... برای انسان و بشر ذکر شده است که شامل مذکر و مونث می شود. پس در هیچ یك از مراحل پیدایش نسل انسانی، جنسیّت در میان نبوده است و تفاوتی میان آفرینش زن و مرد نیست.  و درباره خلقت حضرت آدم و حوا نیز همین مساله صادق است. و کسانی که خلاف این مطلب را گفته اند، بی دقتی نموده اند. تعبیری که بعضی را به اشتباه دچار کرده است، در آیه ذیل مطرح شده است:
«خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ خَلَقَ مِنْها زَوْجَها؛[نساء/۱] همه شما را از یك انسان آفرید و همسر او را (نیز) از جنس او خلق كرد.»

بعضی تصور کرده اند که آیه می گوید: زن از بخشی از وجود مرد خلق شده است. همانطور که در بعضی ادیان معتقدند، زن از دنده چپ مرد آفریده شده است. اما بیشتر مفسرین،[۱] گفته‌‏اند كه معنای آیه این است كه زنان از جنس مردان هستند و شاهد بر این نظر، سه آیه دیگر است كه می‏‌فرماید«خداوند همسرانتان را از جنس شما قرار داد» خَلَقَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا، (۲۱ روم) جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكمُ‏ْ أَزْوَاجًا[نحل/۷۲] جَعَلَ لَكمُ مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا[شوری/۱۱]، زیرا قطعاً معنای این تعبیر، این نیست كه همسر هر مردی از آن مرد آفریده شده است بلكه منظور وحدت طینت و سرشت آفرینش زن و مرد است.

علامه طباطبایی(ره) با بیان این نكته كه «مِن» در آیات شریفه فوق، «مِن» نشویه است (یعنی منشأ چیزی را بیان می‏كند می‏فرماید: ظاهر آیه «و خلق منها زوجها»[نساء/۱] این است كه همسری از نوع مرد آفرید و افراد انسانی، بازگشت به دو فرد همانند و مشابه دارند... بنابراین آنچه كه در برخی از تفاسیر ذكر شده است كه مقصود آیه، بیان این نكته است كه زن از آدم، مشتق شده و پاره‏‌ای از وجود آدم است و خداوند همسر آدم را از دنده او آفرید، سخنی بدون دلیل است و آیه بر این مطلب دلالت ندارد»[۲]
و هبة الزحیلی و فخر رازی و بسیاری دیگر از مفسرین اهل سنت نیز بر این نظر هستند[۳]

علاوه بر این باید دقت نمود که  نه تقدم زمانی ملاك شرافت است و نه نوع ماده خلقت، چنانكه بسیاری از انسانهای فاجر قبل از بسیاری ازاولیاء خاص الهی و حتی قبل از برترین مخلوقات (حضرت محمد مصطفی(ص)) خلق شده‏اند و شیطان نیز که ماده خلقتش را دلیل برتری بر آدم گرفته بود، از درگاه الهی رانده شد. و تنها ملاک فضیلت انسان ها، در عمل خودشان به وجود می آید:
«إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاكُمْ؛[حجرات/۱۳] گرامى‌‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست.»

[۱]. حسینی تهرانی، محمدحسین؛ نور ملكوت قرآن، ج ۲، ص ۹۸.
[۲]. الطباطبایی السید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۴،طهران: دار الكتب الاسلامیة، الطبعة الرابعة، ۱۳۶۲، ص ۱۴۵.
[۳]. الزحیلی وهبة، التفسیر المنیر، ج ۱، دمشق: دار الفكر، ص ۱۳۹.