پرسش: آیا کل قرآن در شب قدر نازل شده است؟ چون طبق برخی روایات قرآن به تدریج نازل می شد. آیا در این شب نازل شدن قرآن شروع شده یا کل قرآن نازل شده؟

پاسخ:

طبق نظر مشهور اندیشمندان قرآنی، قرآن کریم دو نزول دارد:

یکی نزول یکپارچه و دفعی است؛ در این نزول، کل قرآن یکجا در شب قدر بر قلب مبارک پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شده است. در این نزول، حقیقت مفاهیم و تعالیم قرآن نازل شده است یعنی قرآن خواندنی نبوده و هنوز در قالب الفاظ و کلمات و به زبان عربی در نیامده و به صورت آیه و سوره، تفکیک نشده بوده است.

دیگری نزول تدریجی و در طول ۲۳ سال است؛ در این نزول، قرآن، خواندنی شده و تفصیل و تفکیک داده شده و در قالب الفاظ و کلمات درآمده و به زبان عربی در آمده و در مناسبت ‌ها و نیازهای هدایتی مردم، به تدریج، نازل شده است.

نکته: قرآن کریم در مواقعی که ناظر به نزول دفعی قرآن در شب قدر است، با تعبیر «انزال»، آن را بیان فرموده(۱)؛ و این حاکی از این است که مجموع قرآن و یا برخی از آن، به صورت یکپارچه و دفعی نازل شده است.

لازم به ذکر است بنابر نظر مشهور عالمان شیعی، آغاز نزول قرآن از ۲۷ ماه رجب هم زمان با آغاز بعثت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است.(۲)

بنابراین:

قرآن کریم هم نزول دفعی دارد و هم نزول تدریجی. نزول دفعی قرآن در شب قدر، نزول تدریجی قرآن در طی ۲۳ سال رسالت پیامبر، و آغاز نزول در ۲۷ ماه رجب بوده است.

 

پی نوشت ها:

۱. بقره: ۲/ ۱۸۵؛ دخان: ۴۴/ ۱-۳؛ قدر: ۹۷/ ۱.

۲. ر.ک: طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، جامعه مدرسین، ج ۲، ص ۱۸ – ۲۵.