در داستان حضرت نوح آمده که ایشان به کافران فرمودند: ما هم شما را مسخره خواهیم کرد، منظور چه بوده است؟ و آیا در سیره و روش ائمه طاهرین چنین موردی وجود داشته است؟

منظور از مسخره نمون چنین افرادی، لوده گی و کارهای سبک انجام دادن و شکلک در آوردن نیست. بلکه باید جنبه مجازات داشته باشد و فايده‌اى عقلايى از قبيل پيشبرد هدف و اتمام حجت بر آن مترتب شود. نه این معنایی از تمسخر که در عرف انجام می شود.
چنان‌که در آیات سوره مدثر مشرکان در قیامت به گورخرانی تشبیه می‌شوند که از جلو شیر فرار می‌کنند: «کاَنَّهُم حُمُرٌ مُستَنفِرَه* فَرَّت مِن قَسوَرَه (۱) گويى آنها گورخرانى هستند رميده.كه از شير فرار كرده اند.»

یا آن دسته از احبار یهود را که به مضمون تورات عمل نمی‌کنند به درازگوشانی تشبیه شده که باری از کتاب بر پشت خود حمل‌ می‌کنند که برای آنان جز زحمت بارکشی سودی ندارد: «مَثَلُ الَّذینَ حُمِّلوا التَّورةَ ثُمَّ لَم‌یحمِلوها کمَثَلِ الحِمارِ یحمِلُ اَسفارًا (۲) مثل كسانى كه مكلّف به تورات شدند ولى حق آنرا ادا ننمودند مانند حمارى هستند كه كتابهائى را حمل مى كند.»

گاهی نیز به‌ صورت استهزاگونه واژه بشارت در مورد عذاب به‌ کار می‌برد: «فَبَشِّرهُم بِعَذاب اَلیم (۳) پس آنها را به عذاب دردناك (دوزخ) بشارت ده»

حال آنکه بشارت معمولا در اخبار خوشایند به‌ کار می‌رود.
«به كار بردن كلمه بشارت در مورد عذاب در اين آيه و بعضى ديگر از آيات قرآن در واقع يك نوع تهديد و استهزاء به افكار گنهكاران محسوب مى شود و اين شبيه سخنى است كه در ميان ما نيز متداول است كه اگر كسى كار بدى را انجام داد در مقام تهديد و استهزاء به او مى گوييم "مزد و پاداش تو را خواهيم داد"!»(۴)

گاهى براى در پيش گرفتن اعتدال در سخن گفتن، صداى كسانى را كه بلند سخن مى‌گويند به صداى الاغ تشبيه مى‌كند: «واغضُض مِن صَوتِكَ اِنَّ اَنكَرَ الاَصوتِ لَصَوتُ الحَمير(۵)سخن آرام گو (نه با فرياد بلند) كه زشتترين صداها صوت الاغ است.»
و یا مانند حضرت امام خمینی (رحمة الله علیه) که خطاب به کافران زمان می فرمودند: «اسلام شناسى تقريباً رو به تورم است. خوب، صدام هم اسلام شناس شده است! آقاى سادات هم جزء اسلام شناس هاست كه تشخيص مى دهد كه فلان امر موافق اسلام است، موافق اسلام نيست! اخيراً آقاى كارتر هم جزء اسلام شناس هاست! در يك جلسه اى كه مسافرت كرده است، گفته است اين كارهايى كه در ايران، فلان مى كند اين موافق اسلام نيست! خوب معلوم شد كه ما اسلام شناس داريم كه به ابعاد اسلام شناسى اضافه مى شود» (۶) و در همان جلسه صدای خنده حضار بلند شد.

بنابراین استهزایی که توضیح داده شد را با لوده گی و سبک بودن و... خلط نفرمایید که چنین امری نه در قرآن وجود دارد و نه در سیره اهل بیت (علیهم السلام).

پی نوشت:
۱.مدثر/۵۰-۵۱.
۲. جمعه/ ۵.
۳.آل عمران/ ۲۱.
۴.مكارم شيرازى، ناصر،تفسير نمونه،ج۲،ص۴۸۰،دار الكتب الإسلامية، ايران- تهران، ۱۳۷۱ ه. ش،چاپ ۱۰
۵.لقمان/ ۱۹.
۶. امام خمینی،صحیفه امام، ج۱۵، ص۱۸۸،موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.

نظرات