چرا پیامبر اکرم(ص) بر طبق علم غیب خود عمل نکردند و با عایشه ازدواج کردند؟

پاسخ :
باسلام وتشکر .
این را باید در یک نگاه جامع چنین تبیین نمود :
خداوند متعال به تمام جهان هستی احاطه دارد. غیب و شهود نسبت به او یکسان است. این زمان و آن زمان، این مکان و آن مکان ندارد، چون وجودش غیر محدود و برتر از زمان و مکان است و چیزی از او غایب نیست. همان طور که به جهان مشهود احاطه دارد، به جهان غیب نیز احاطه دارد. امّا باید دید آیا غیر از خدا کسی می تواند علم به غیب پیدا کند؟ آیا تنها خدا است که به جهان غیب احاطه دارد یا بشر هم می تواند با آن جهان نادیدنی تماس بگیرد؟
بعضی گفته‏اند: علم به غیب مخصوص خدا است و از دیگری حتی پیامبران ساخته نیست و دلیل آنان آیه "و عنده مفاتح الغیب لا یعلمها الاّ هو".(۱) و نظائر آن است.
این مطلب را قبول می کنیم که غیب مطلق و بالذات از مختصّات خدا است. او است که وجودش غیر محدود است و چیزی از او غایب نیست و بالذات بر جهان غیب احاطه دارد و در علومش احتیاجی به غیر ندارد. پیامبران گرچه از دیگران کامل ترند، لیکن به هر حال وجودشان محدود به زمان و مکان است.
بنابراین پیامبران به غیب مطلق دسترسی ندارند، لیکن چنان نیست که ارتباط با جهان غیب به طور کلّی برای بشر محال باشد، بلکه خدایی که مالک غیب و شهود است، می تواند بعض افراد لایق را با آن جهان ارتباط دهد و دری از غیب را برایشان بگشاید و حقایقی را بر آینه صاف وجودشان افاضه و اشراق کند.
قرآن کریم نه تنها این گونه علم غیب را از پیغمبران نفی نکرده، بلکه اثبات کرده است:
"عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه أحداً إلاّ من ارتضی من رسول فانّه یسلک من بین یدیه و من خلفه رصداً؛(۲) دانای غیب خدا است. پس هیچ کس را از غیب خویش مطلع نخواهد کرد مگر فرد برگزیده را مانند پیامیر در جلو رو و پشت سرش نگهبان‏ها می آورد".
در آیه مذکور می فرماید خدا عالم به غیب است و هیچ کس را بر غیبش مطلع نمی‏کند مگر افراد برگزیده مانند رسول را، معلوم می شود رسول استثنا شده است. او می تواند با تأییدات الهی با جهان غیب مرتبط گردد.
در بعضی از آیات می فرماید: اخبار غیب را در اختیار پیغمبر قرار می دهیم، مثلاً فرموده: "ذلک من انباء الغیب نوحیه الیک؛(۳) این اخبار غیبی است که به تو وحی می‏کنیم".
از این قبیل آیات استفاده می شود خداوند متعال پاره‏ای از حقایق و مطالب غیبی را به وسیله وحی بر پیغمبران نازل می کند.
بنابراین نباید مانند کسانی باشیم که به برخی از آیات قرآن ایمان آورده و برخی را انکار می کنند ؛ پس همان گونه که به آیاتی که علم غیب را منحصر در خداوند دارند ایمان داریم ، به آیاتی که علم غیب را برای برخی مانند پیامبران اثبات کرده ایمان داریم . با کنار هم نهادن این دو دسته آیات به عقیده شیعه می رسیم که علم غیب به طور استقلالی تنها برای خد است ، اما خداوند همان گونه که برکات بسیاری بر انسان ها نازل می کند ، از برخی پرده های غیب خود نیز انسان های برگزیده را آگاه می کند ، پس علم غیب دیگران نه به استقلال ، بلکه به واسطه رحمت الهی بر بندگان برگزیده خویش است.
در این جهت تردید نیست که بر پیغمبران وحی می شود. وحی عبارت است از یک نوع ارتباط مخصوص و تماس مرموز و خارق العاده به واسطه افاضات پروردگار حکیم. دری از غیب به روی پیغمبر باز می شود و پرتوی از عالم نورانی بر گوهر تابناک قلب او می تابد و به وسیله چشم باطن گوشه‏ای از جهان را مشاهده می کند. گرچه پیغمبران می توانند با جهان غیب تماس بگیرند، ولی به غیب مطلق و نامحدود دسترسی ندارند و بیش از ظرفیت محدودی وجودی شان نمی‏توانند از آن عالم نامحدود استفاده کنند. به علاوه در این مقدار از علم غیب هم استقلال ندارند و علومشان بالذات نیست، بلکه به تأییدات و افاضات پروردگار جهان نیازمندند.

بنابراین امکان آن به واسطه فیض الهی برای انسان های دیگر نیز هست.
علم الهی بی واسطه و از طریق الهام ، یا با واسطه پیامبر می تواند به وجود انسانی پاک مانند امام معصوم نازل شود.
پی‌نوشت‌ها:
۱. انعام (۶) آیه ۵۹.
۲. جن (۷۲) آیه .
۳. آل عمران (۳) آیه ۴۴.

پاسخ :
با سلام و تشکر .
به چند نکته دقت نمایید :
۱- علم مطلق و بالذات از آن خداوند است ولی انبیاء واولیای الهی نیز به اذن و مشیت حق تعالی از طریق های مختلف از فرا سوی غیب آگاه می شوند . قرآن کریم تصریح دارد که خداوند علم غیب خود را در اختیار انبیا قرار می‌دهد.(۱) در روایات تأکید شده که مقام ختمی مرتبت از کسانی است که خداوند علم غیب خود را به او عنایت فرموده و آن علم به وسیله پیامبر به ائمه رسیده است.(۲)
۱- آنچه نصیب بر خی بزرگان نظیر آنهای که در پرسش ذکر شده می گردد از باب علم غیب به مفهوم اصطلاح قرانی نیست بلکه از باب مشاهدات عارفان و مکاشفاتی است که در بیداری نصیب آنها شده ومی شود چنان که چه بسا برخی افراد عادی نیز در عالم خواب از بعض امور آگاه می شود .
۲- لوح محفوظ در قران کریم ذکر شده مثلا فرمود : و(لوح محفوظ) صفحه نگاه داشته شده ،یاد شده است. (۳)
اما مصحف حضرت فاطمه در روایات اهل بیت آمده بر اساس روایات بعد از وفات پیامبر اکرم (ص) خداوند فرشته‏اى را نزد حضرت زهرا (س) مى‏فرستاد تا در غم پدر دلدارى اش دهد، وى را از مکان و جایگاه رسول خدا در بهشت آگاه سازد و با او درباره مطالب مختلف به گفت‏وگو بنشیند. حضرت فاطمه (س) سخنان فرشته را به حضرت على (ع) منتقل کرد و
حضرت (ع) آن ها را به نگارش در آورد.(۴) روایتى این فرشته را جبرئیل (ع) معرفى کرده است.(۵) طبق آیات قرآنى، نزول فرشته الهى و ارتباط خداوند با غیر پیامبران از طریق فرشتگان و وحى امکان‏پذیر است ،چنان که آیات بسیار از ارتباط فرشته با حضرت مریم (س) سخن مى‏گوید.(۶) خداوند ارتباط خود با مادر حضرت موسى (ع) را وحى مى‏خواند.(۷) وقتى امکان این ارتباط با زنانى چون مادر موسى (ع) و حضرت مریم (س) پذیرفته شد، امکان و وقوع آن درباره حضرت فاطمه زهرا (س) که از سوى پیامبر اکرم (ص) سرور همه زنان در همه زمان‏ها معرفى شده، به طریق اولى پذیرفتنى مى‏نماید. منظور از انقطاع وحى و قطع ارتباط زمین و آسمان بعد از پیامبراکرم (ص) قطع ارتباط میان خداوند و فردى به عنوان پیامبر و مأمور ابلاغ است ،نه عدم امکان ارتباط زمینیان با خداوند و فرشتگان. بر اساس روایات شیعه، نوعى ارتباط میان امامان معصوم (ع) و خداوند وجود دارد.(۸) در روایات اهل سنت نیز بعضى از افراد «مُحَدَّث» معرفى شده‏اند. «محدّث» یعنى کسى که با فرشتگان الهى نوعى ارتباط دارد و از آن ها حدیث دریافت مى‏کند.(۹) پس نباید در باره مصحف نورانی حضرت فاطمه زهرا آن گونه تعبیر نمایید چون آن حقیقت غیر قابل انکار است .
پی‌نوشت‌ها:
۱. جن (۷۲) آیه ۲۶.
۲. اصول کافی، ج ۲۵۶ ـ ۲۶۶.
۳- بروج (۸۵)آیه ۲۱ - ۲۲.
۴- ، بحار ، ص ۴۴ و ۸۴.
۵- بحارالانوار، ص ۲۴.
۶. آل عمران (۳)، آیات ۴۲ و ۴۳ و ۵۴.
۷. قصص (۲۸)، آیه ۷.
۸. بحارالانوار، ج ۲۶، ص ۶۶ و ۷۹.
۹.اعیان الشیعه، ج ۱، ص ۳۱۴ و ۵۱۳.