ممکنه شیطان در لحظات آخر عمر کسی را گمراه کند؟

نکته بسیار مهم درباره شیطان این است که او دشمن قسم خورده انسان است:
«قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعینَ؛[ص/۸۲] گفت: به عزت تو سوگند كه همگان را گمراه كنم»

این دشمنی همیشه باید مد نظر انسان باشد و خدا به انسان در این باره هشدارهای بسیاری داده است:
«لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ؛[یس/۶۰] شیطان را نپرستید زیرا دشمن آشكار شماست.»

با روشن شدن همین خط کلی واضح است که شیطان تا لحظه ای که در توان داشته باشد، و به هر طریق ممکن سعی در گمراهی انسان می کند. و خود او این گونه گفته است:
«ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَیْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرینَ؛[اعراف/۱۷] آن گاه از پیش و از پس و از چپ و راست بر آنها مى ‏تازم. و بیشترینشان را شكرگزار نخواهى یافت.»

این دشمنی حتی در لحظات آخر حیات انسان و سکرات موت نیز به ظهور می رسد و شیطان سعی خود را برای از بین بردن ایمان انسان انجام می دهد.
امام صادق (ع) می فرمایند : "شیطان در هنگام مرگ یکی از اولیای ما، از چپ و راست سعی می کند که مومن را از ایمانش بازدارد. اما خداوند این را نمی پسندد . و مومن را ثابت قدم می کند."[۱]

و طبیعتا امداد الهی برای کسی است که از قبل راه شیطان را به روی خود باز نگذاشته باشد. پس آنان که می خواهند شیطان ایمانشان را نرباید، باید در لحظات حیات و خوشی خود، اقدامات مناسب را انجام دهند:
«إِنَّمَا سُلْطَنُهُ عَلىَ الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَ الَّذِینَ هُم بِهِ مُشْرِكُون؛[نحل/۱۰۰] تسلّط شیطان تنها بر كسانى است كه او را به سرپرستى خود برگزیده ‏اند، و آنها كه نسبت به او [خدا] شرك مى ‏ورزند (و فرمان شیطان را به جاى فرمان خدا، گردن مى ‏نهند)»

این دشمنی ها بعد از مرگ وجود ندارد چون میدان امتحان انسان بعد از مرگ پایان یافته و مجالی برای شیطان باقی نمی ماند.
پیامبر (ص) می فرمایند: شما امروز در وادی عمل هستید و حسابرسی در کار نیست و فردا (بعد مرگ) در میدان حسابرسی هستید و مجالی برای عمل نیست.[۲]

برای در امان ماندن از شیطان در هنگام مرگ، دعای عدیله توصیه شده است.

[۱]. بحارالأنوار ج : ۶ ص : ۱۸۹.
[۲]. الخصال ج‏۱ ۵۱.