چرا امام حسین(ع) فامیل و اهل و عیال را با خودش بردند؟

بفرض امام حسین(ع) از باب امر به معروف و نهی از منکر موظف به قیام بود هر چند که می دانست در این راه شهید خواهد شد. اما چرا فامیل و اهل و عیال را با خودش بردند؟

بین بردن اهل بیت امام حسین(ع) به سوی کربلا و علم غیب امام مبنی بر آینده جنگ منافات وجود ندارد؛ زیرا امامان ما در امور فردی، سیاسی و اجتماعی از علم غیب بهره نمی‌گرفتند، از این رو در جنگ، قیام، صلح و برخورد با مردم از علم غیب استفاده نمی‌کردند. اگر چنین بود، رفتار و زندگی آنان نمی‌توانست، الگو باشد.

همراهى خانواده امام در حادثه عاشورا می تواند به جهت عوامل زیر باشد:

۱- تأییدی بر هدف امر به معروف و نهی از منکر

امام حسین(ع)هدف اصلی خود از بیعت نكردن با یزید و عدم سازش با حكومت او را اصلاح دین اسلام و اجرای امر به معروف و نهی از منكر بیان کرده بودند و با بردن زنان و كودكان این پیام را به بشریت داد که غرضشان جنگ طلبی و خونریزی نیست بلكه برای امر به معروف و نهی از منكر و هدایت نمودن مردم و جلو گیری از تحریف اسلام ناب محمدی از بیعت با یزید سر باز می زند.

۲- پیام رسانی

امام حسین (ع) برای تحقق بخشیدن به هدف خود از قیام، نهضت و قیام خود را در دو مرحله برنامه‏ریزی كرد. مرحله نخست، مرحله خون، قیام و شهادت و مرحله دوم مرحله پیام رسانی، بیدارگری، زنده نگهداشتن یاد و خاطره نهضت بود. مسئولیت مرحله نخست نهضت بر دوش مردان فداكار و از جان گذشته‏ای بود كه با تمام هستی خود در برابر ظلم و بیداد و انحراف ایستادگی كردند و در این راه به شهادت رسیدند. ولی مسئولیت بخش دوم نهضت و قیام از عهده مردان خارج بود. چرا كه یزید و یزیدیان را تصمیم بر آن بود كه در روز عاشورا هیچ مردی را زنده نگذارند.

انقلاب امام تا عصر عاشورا مظهر خون و شهادت بود. رهبرى و پرچم‏دارى بر عهده ایشان قرار داشت. پس از آن، بخش دوم به پرچم‏دارى امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) آغاز گردید. آنان با سخنان آتشین خود، پیام انقلاب و شهادت سرخ حضرت سیدالشهدا و یارانش را به آگاهى افكار عمومى رسانیدند و طبل رسوایى حكومت پلید اموى را به صدا درآوردند.

۳- بی اثر سازی تبلیغات دشمن:

شام از آن روز كه به تصرف مسلمانان درآمد، تحت سیطره فرمان‏روایانى چون خالد پسر ولید و معاویه پسر ابوسفیان قرار گرفت. مردم این سرزمین، نه سخن پیامبر را دریافته بودند و نه روش اصحاب او را مى‏دانستند و نه اسلام را آن‏گونه كه در مدینه رواج داشت، مى‏شناختند. در نتیجه نسل جوان آن روز، از اسلام حقیقى چیزى نمى‏دانستند. شاید در نظر آنان، اسلام هم حكومتى بود مانند حكومت كسانى كه پیش از ورود اسلام بر آن سرزمین فرمان مى‏راندند! تجمّل دربار معاویه، حیف و میل اموال عمومى، ساختن كاخ‏هاى بزرگ، تبعید و زندانى كردن و كشتن مخالفان، براى آنان امرى طبیعى بود؛ زیرا چنین نظامى نیم قرن سابقه داشت و كسانى بودند كه مى‏پنداشتند آنچه در مدینه عصر پیامبر گذشته، چنین بوده است.(۱)

معاویه حدود ۴۲ سال در شام حكومت كرد و در این مدت نسبتاً طولانى، مردم شام را به گونه‏اى پرورش داد كه فاقد بصیرت و آگاهى دینى باشند و در برابر اراده و خواست او، بى‏چون و چرا تسلیم شوند.(۲)

به طورى كه پس از پیروزى قیام عباسیان و استقرار حكومت ابوالعباس سفّاح، ده تن از امراى شام نزد وى رفتند و همه سوگند خوردند، كه تا زمان قتل مروان (آخرین خلیفه اموى)، نمى‏دانستیم، كه رسول خدا(ص) جز بنى‏امیه خویشاوندى داشت، كه از او ارث ببرند.(۳)

بنابراین، جاى شگفتى نیست، اگر در مقاتل مى‏خوانیم: به هنگام آمدن اسیران كربلا به دمشق، مردى در برابر امام زین‏العابدین(ع) ایستاد و گفت: سپاس خدایى را كه شما را كشت و نابود ساخت و مردمان را از شرّتان آسوده كرد! حضرت كمى صبر كرد تا شامى هر چه در دل داشت بیرون ریخت؛ سپس با تلاوت آیاتى مانند: «إنما یرید الله لیذهب عنكم الرجس أهل البیت و یطهركم تطهیراً؛ خداوند مى‏خواهد هرگونه پلیدى را از شما اهل بیت ببرد و شما را پاك سازد»(۴) فرمود: این آیات در حق ما نازل شده است. پس از آن بود كه مرد فهمید آنچه درباره این اسیران شنیده، درست نیست. آنان خارجى نیستند؛ بلكه فرزندان پیامبر هستند؛ از آنچه گفته بود، پشیمان شد و توبه كرد.(۵)

بنابراین با حركت منزل به منزل خاندان امام و خطبه‏ها و روشنگرى‏هاى امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س)، تحریفات چندین دهه بنى‏امیه - حتى در «شام» به عنوان مركز خلافت دشمنان - بی اثر شد.

۴- افشاى ماهیت ستمگران حاکم:‏

بُعد دیگر علت حضور خاندان امام، نشان دادن چهره سفّاك، بى‏رحم و غیرانسانى یزید و حكومت وى بود. یكى از عوامل مؤثر در پذیرش پیام از سوى مردم و رساتر بودن تبلیغات از سوى پیام‏آوران، عنصر مظلومیت است.

در همین راستا و بیان حقایق جنایات امویان در روز عاشورا امام سجاد(ع) در شام همین كه خواست دستگاه بنى‏امیه را رسوا كند، فرمود: پدرم امام حسین(ع) را با قطعه قطعه كردن، به شهادت رساندند. همچون پرنده‏اى در قفس، پر و بال او را شكستند تا جان داد. امام سجاد فرمود: اگر قصد كشتن دارید، چرا این گونه كشتید؟ چرا مثل پرنده بدنش را پاره پاره كردید؟ چرا كنار نهر آب، او را تشنه كشتید؟ چرا او را دفن نكردید؟ چرا به خیمه‏هاى او حمله كردید؟ چرا كودك او را شهید كردید؟».(۶) این كلمات به قدرى نزد افراد غیرقابل خدشه بود كه شام را طوفانى كرد و جنبش فكرى و فرهنگى، علیه رژیم اموى به راه انداخت.

یزید مى‏خواست با كشتن مردان و به اسارت كشیدن خاندان اهل‏بیت، همه حركت‏ها را در نطفه خفه كند؛ به طورى كه همگان از چنین سرنوشتى ترسان و بیمناك باشند و خود بر اریكه قدرت تكیه بزند. اما قیام با عزت امام و پیام رسانى افشاگرانه و مظلومانه خاندان او، هسته‏هاى ظلم‏ستیزى را براى خونخواهى امام حسین(ع) و از بین بردن بنى‏امیه در نقاط مختلف سرزمین‏هاى اسلامى به وجود آورد.

پی نوشتها:

۱. سید جعفر شهیدى، قیام امام حسین(ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چ دوازدهم، ۱۳۶۷، ص ۱۸۵.
۲ . محمد ابراهیم آیتی، بررسی تاریخ عاشورا، تهران، صدوق، چ هشتم، ۱۳۷۲ش، ص۴۷.
۳ . ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، قم، مكتبة آیة الله المرعشی، ۱۴۰۴ق، ج۷، ص۱۵۹. (نرم افزار جامع الاحادیث۲)
۴ . احزاب (۳۳)، آیه ۳۳.
۵ . موفق بن احمد خوارزمى، ‏مقتل الحسین، قم، انوار الهدى، چ دوم، ‏۱۴۲۳ق،‏ ج۲، ص۶۹. (نرم افزار سیره معصومان)
۶ . عبد الرزاق مقرّم، ‏مقتل الحسین(ع)، بیروت، ‏مؤسسة الخرسان للمطبوعات، ۱۴۲۶ق، ص۳۳۴. (نرم افزار سیره معصومان)