چرا خدا انسان های بد را خلق کرد، با اینکه می دانست جهنمی خواهند شد؟

سلام
اینکه فرموده اید یزید در شرایطی بود که هر کس دیگری هم جای او بود، چنین می شد، نشان می دهد که به حقیقت اختیار انسان توجه ننموده اید. چون انسان هرگز اسیر شرایط خود نیست و می تواند در بدترین شرایط راه درست را انتخاب کند. مثل همسر فرعون که شوهرش ادعای خدایی داشت و مرکز فساد را دایر کرده بود، اما او آنچنان راه خوبی را انتخاب کرد که خدای متعال او را الگویی برای مومنان معرفی می کند.
همچنین باید به این توجه کنید که اگر قرار بود، راه بدی بسته شود و کسانی که بدی می کنند خلق نشوند، حقیقتا اختیار ایجاد نمی شد. کما اینکه امتحان نیز بی معنا می شد.

سلام
آیا مجسمه سازی که می داند به خاطر ساختن مجسمه مجبور است بعضی از قسمت های چوب را بتراشد که دیگر تنها به درد سوختن می خورند، نباید به مجسمه سازی اقدام کند؟
دنیا با خوب و بدش یک مجموعه است. و این مجموعه بدون بدها شکل نمی گیرد. اگر یزیدی نباشد، اوج کرامت امام حسین (ع) مشخص نمی شود. همچنان که اگر تاریکی نباشد؛ نور را نمی فهمیم.

سلام
امتحان الهی یک امر قراردادی نیست بلکه یک امر تکوینی است. امر قرار دادی مانند این است که توافق می شود همه ماشین ها پشت چراغ قرمز بایستند. که اگر روزی این توافق عوض شود، و قرار شود که همه ماشین ها با دیدن چراغ قرمز عبور کنند، ممکن است. حال آنکه امر تکوینی چنین تغییری ندارد. مثل آنکه باید سنگ طلا را در کوره حرارت دهند تا طلای آن از ناخالصی ها جدا شود.
در امتحان الهی مانند همان قرار دادن طلا در کوره، در همان حین امتحان استعدادهای انسان شکل می گیرد و رشد می کند. و ثواب و عقاب نیز چیزی جز همان اعمال نیست که بگوییم بدون عمل نیز بهشت و جهنم می تواند معنا داشته باشد.
با این معنا مشخص می شود که جهنمیان خود را جهنمی می کنند. نه آنکه از اول جهنمی باشند. کما اینکه بهشتیان خود را بهشتی می کنند. پس نمی توان گفت بدون آنکه عملی رخ دهد، این دو گروه را از هم جدا کنیم.
و فرشتگان عقل شان قادر به درک همه چیز نبوده و خودشان هم اعتراف می کنند که تنها به میزانی که خدا خواسته، می توانند درک کنند. و بعد از آشنایی با ابعاد دیگر انسان (غیر از مساله فساد و خون ریزی) در مقابل انسان سر تعظیم فرود می آورند.
و عبادت انسان با عبادت فرشته ای که حیوانیات ندارد، متفاوت است به همین خاطر انسان با عبادت بسیار فراتر از فرشتگان می شود.

پاسخ :
با سلام وتشکر .
درست تصور نموده اید خوبی برای اثباتش نیازی به وجود بدی ندارد .
چه این که نور نیاز به تاریکی ندارد چون تاریکی همان نبود نور است هر جا نور نباشد تاریکی است هرگاه روز نباشد شب وتاریکی حضور دارد .
در نیتجه برای تحقق خوبی ونور نیاز به تحقق بدی وتاریکی نیست .
گرچه در مقام شناخت قدر نور وخوبی ممکن است تارکی و بدی نقش داشته باشد مثلا قدر سلامتی در هنگام بیمار برای انسان معلوم می
شود .
ولی به لحاظ هستی شناسی هرگز وجود خوبی و نور وابسته به وجود تاریکی وبدی نیست .
پس اجباری در پدید آمدن بدی ها مطرح نیست وبدی همانند خوبی براساس اختیار وانتخاب خود افراد تحقق پیدا می کند .

پاسخ :
با سلام وتشکر .
در مورد رسیدن به شناخت خداوند باید توجه داشت که ادراک ذات الهی برای ما مقدور نیست ؛ تنها راه برای رسیدن به شناختی هرچند مختصراز خداوند، ادراک صفات الهی است که جمال وجلال الهی در قالب آنها برای بندگان تجلی یافته است .
در نتیجه تفکر و تامل در همه نشانه های صفات الهی راهکاری برای رسیدن به این شناخت جمال وکمال اوست . زیرا همه صفات الهی در زمره صفات کمال است که نشانگر جمال زیبای حضرت حق در همه عرصه هاست . توجه به رحمت ولطف وعلم وحکمت و احسان و عفو و قدرت بی انتهای او که در آثار خلق او ودر برخوردهای روزاروز او با بندگانش به چشم می خورد ،می تواند تا حد زیادی ما را به درک اوج این جمال وکمال رهنمون گردد .
مهم ترین راه در این مساله تفکر و تامل زیاد در آثار خداوند به خصوص در اوقات رهایی از دغدغه های دنیایی مانند نیمه های شب یا در تنهایی ها و میان عظمت های جهان طبیعت مانند کوه ها و جنگل ها و دریاهاست .
در باره فراز دوم کلام تان باید گفت : به طور یقین قضاوت عدل وصالح ترین خداوند است ولی از رهگذر قران عترت می توان قضاوت عادلانه در امور داشت وامور خوب وبد را تشخیص داد .

آیاتی در قرآن کریم اشاره به حشر حیوانات دارد از جمله:
الف ـ "ما من دابة فی الارض ولا طائر یطیر بجناحیه الاّ امثالکم ما فرطنا فی الکتاب من شیء ثم الی ربّهم یحشرون".(۱)
"هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرنده ای که با دو بال خود پرواز می کند نیست مگر این که امت هایی مانند شما هستند، ما هیچ چیز را در این کتاب فرو گذار نکردیم، سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می شوند.
ب ـ "و اذالوحوش حشرت".(۲)
وحوش جمع وحش است و وحش حیوانی است که هرگز با انسان‌ها انس نمی گیرد.
ظاهر آیه از این جهت که در سیاق آیات توصیف کننده قیامت قرار دارد بیانگر این است که حیوانات وحشی هم در روز قیامت مانند انسان‌ها محشور خواهند شد اما این که پس از محشور شدن چه وضعی خواهند داشت و
سرانجام کارشان چه خواهد شد در کلام خدای تعالی و روایات معتبر چیزی نیامده است.
حال باید دید ملاک حشر و بازگشت انسان به سوی خدا چیست؟ و آیا همان ملاک در حیوانات نیز وجود دارد؟
ملاک حشر در انسان جز نوعی از زندگی ارادی و شعوری نیست، ملاک سعادت تنها همان داشتن شعور و فطرت انسانی است که به کمک پیامبران راه مشروعی از اعتقاد و عمل را به روی او باز می کند و انسان آن راه را می پیماید.
با تفکر عمیق در مراحل زندگی حیوانات و در نظر گرفتن حالات مختلفی که هر نوع از حیوانات در مسیر زندگی به خود می‌گیرند روشن می‌شود که حیوانات هم مانند انسان دارای آرا و عقاید فردی و اجتماعی‌اند و حرکات و سکناتی که در راه بقا و جلوگیری از نابود شدن از خود نشان می‌دهند همه بر مبنای آن عقاید است، حیوانات نیز مانند آدمیان تا اندازه‌ای از موهبت اختیار برخوردارند و نیز دارای سطحی از فهم و شعوراند، فرض کنید حیوانی نزدیک مزرعة شما می‌آید، شما چوبی را بلند می‌کنید او فرار می‌کند، این فرار یعنی انتخاب کتک نخوردن بر سیر شدن، این انتخاب است گرچه بی شک به درجة قوت انتخاب انسان نیست و می‌توان گفت، انتخابی نیمه آگاهانه است، هر چند همة انسان نیز کارهای خودشان را با اختیار آگاهانه انجام نمی‌دهند و برخی از انتخاب‌ها همانند فرار حیوان است.
به هر حال نمی توان ادعای قاطع کرد که حیوانات اختیاری ندارند زیرا به همان اندازه درک و شهور می توانند اختیار داشته باشند و در روایات نیز می‌توان مطالبی را یافت که برخی از آن‌ها تکلیف دارند.(۳)
در روایتی آمده است که بزی که به بز دیگر شاخ زده است در قیامت قصاص می‌شود. در هر صورت در این که حیوانات محشور می‌شوند بحثی نیست ولی در این که به بهشت و جهنم می‌روند در آیات و روایات تا آن جا که ما اطلاع داریم از آن بحثی نشده است.

پی‌نوشت‌ها:
۱. انعام آیة ۳۸.
۲. تکویر (۸۱) آیة ۵.
۳. تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۱۵ و ۷۱۶.