معیار حلال زادگی چیست؟ و آیا کسی که حرام زاده باشد به جهنم می رود؟

درباره ی معیار حلال زادگی، احادیثی در این زمینه در منابع شیعه و سنی وجود دارد که؛ ائمه اطهار(ع) را دوست نمی‌دارد، مگر حلال‌زاده و آنها را دشمن نمی‌دارد، مگر حرام‌زاده.

اما برای فهم و برداشت درست درباره این دسته از روایات باید به نکاتی توجه شود؛ از جمله این‌که؛ حرام‌زاده بودن موجب سلب اختیار انسان نشده و علّت تامّه ارتکاب گناه و دوری از محبت و دوستی اهل بیت عصمت و طهارت(ع) نمی‌شود؛ لذا فرزند زنا نیز مثل دیگر افراد بشر مختار بوده و سرنوشت خود را در دست اختیار خود دارد؛ و می‌تواند با اعتقاد حق و انجام اعمال نیک و پسندیده این نقص روحی و معنوی خود را برطرف کرده و از مؤمنان و محبّان ائمه اطهار(ع) شود. و هیچ دلیل عقلی یا نقلی وجود ندارد که اثبات کند زنازاده لزوماً اهل جهنّم می‌شوند؛ همان‌طور ‌که هیچ دلیلی نیست که اثبات کند هر حلال‌زاده و مسلمان‌زاده‌ای وارد بهشت می‌شود.

همچنین از متون ديني بر مي آيد كه حرام زاده، به جهت عمل حرام و گناه آلودي كه پدر و مادر انجام داده اند، گناهكار نيست. همان گونه كه در قرآن نيز آمده است:«وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى(۱) هيچ گنهكارى گناه ديگرى را متحمّل نمى‏شود.». حرام ‌زاده هم مي‌تواند با داشتن اعتقاد درست و انجام اعمال و دستورهاي ديني، به بهشت برود؛ همان گونه كه در فرمايش امام صادق(ع) آمده است:
«زنازاده اگر اعمال خوب انجام بدهد، به او پاداش داده مي‌شود. اگر كار بد از وي سر زند، مجازات مي‌گردد»؛ (۲) يعني زنازاده، مانند ساير مردم است.

تولد از زنا درست مانند تولد ناقص‏الخلقه است. چگونه اگر فرزند با دست فلج متولد شود، امكانات جسمى او كم تر از ديگران است، ولى به هرحال مى‏تواند راه تكامل را طى كند و در فعاليت‏هاى مادى و معنوى به درجات قابل توجهى برسد كه حتى برخى از افراد سالم به دليل تنبلى يا سستى به آن نمى‏رسند، فرزند نامشروع نيز هرچند زمينه و بستر رشد معنوي كمتري داشته باشد، اما مى‏تواند با تلاش و پشتكار و امداد از خداوند به كمال مادى و معنوى برسد. در نتيجه هيچ گاه براي يك فرد انحراف و فساد و جهنمي شدن مقدر نشده، بلكه او خود توانايي رقم زدن سرنوشتي خوب براي خود را داراست.

بنابراين، نسبت به رسيدن به مقامات معنوي و الهي و علمي و عملي كه جايگاه فرد را نسبت به خداوند متعال و در آخرت تعيين مي كند، بين زنازادگان و ساير انسان ها تفاوتي نيست و همه قدرت و امكان رسيدن به اين جايگاه را دارند. اگر چه در اين مسير افراد زنازاده سختي بيش تري را بايد متحمل شوند. اما همين سختي و مشقت در مسير كمال نيز از جانب خداوند مورد محاسبه خواهد بود و محاسبه آنان همانند حلال زادگان نيست.
در مجموع به جهت خطايي كه والدين آن ها مرتكب شده اند، چه بسا سرشت آن ها ميل بيش تري به بدي ها داشته، و شايد به همين جهت گفته شود كه اين افراد ممكن است بيش از ديگران به سمت انحراف و كمك به شيطان در مسير اهداف غير الهي او گام بردارند. اما اين امر مطلق نيست و موجب جبر در اين مسير نمي شود؛ همان طور كه برخي از حلال زاده ها ممكن است در اثر عواملي ديگر نظير حرام خواري،رعايت نكردن برخي آداب اسلامي و ... در رسيدن به سعادت راه سخت تري داشته باشند و يا سربازان واقعي ابليس در فساد و جنايت باشند.

لذا روایات ظاهراً حکمی غالبی را بیان می‌کنند نه حکمی کلّی را؛ یعنی اغلب چنین است که زنازاده دشمن اهل بیت می‌شود نه همیشه.
نکته دیگر آن‌که لزوماً تمام دشمنان اهل بیت حرام‌زاده به معنای فرزند حاصل از روابط نامشروع نیستند، بلکه دلایل دیگری چون نفاق نیز می­تواند در این دشمنی، تأثیرگذار باشد.

پی نوشت:
۱. فاطر (۳۵)، آيه ۱۸
۲. ري شهري، محمد، ميزان الحكمة، نشر دارالحديث، قم، ۱۴۰۷ ق، ج ۵، ص ۲۴۴