مگر قرآن کلامی روشن نیست ؟پس تفسیر قرآن برای چیست؟

قرآن کلامی روشن و برای بهره همگان است، که هر کس با تفکر و تدبر در آن بهره هایی می برد.
«تِلْكَ آیاتُ الْكِتابِ وَ قُرْآنٍ مُبینٍ؛[حجر/۱] این آیات كتاب، و قرآن مبین است.»
«كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْكَ مُبارَكٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ؛[ص/۲۹] این كتابى است پربركت كه بر تو نازل كرده ایم تا در آیات آن تدبّر كنند و خردمندان متذكّر شوند!»

اما معارف قرآن دریای بی کرانی را تشکیل می دهد که برای بهره بیشتر از معارف آن محتاج تفسیر هستیم. در واقع قرآن به مانند دریا می تواند مراتب مختلفی از بهره را نصیب ما کند. کسی در ساحل می ایستد و به منظره آن می نگرد، دیگری در کناره های دریا وارد شده و کس دیگری در اعماق دریا فرو می رود و از مروارید های آن بهره مند می شود.
از سویی نیز ممکن است ما با جهل خود یک آیه را از مجرای اصلی خویش خارج کرده و به دلیل عدم تسلط نوعی از تحریف را ایجاد کنیم:
«یُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِه؛[مائده/۴۱] آنها سخنان را از مفهوم اصلیش تحریف مى ‏كنند.»

از همین رو می بینیم که از ابتدا قرآن در کنار معلمان آن مطرح می شود.
رسول الله (ص) علاوه بر جایگاه بیان آیات الهی برای مردم، وظیفه تعلیم آن را نیز بر عهده دارد:
«أَرْسَلْنا فیكُمْ رَسُولاً مِنْكُمْ یَتْلُوا عَلَیْكُمْ آیاتِنا وَ یُزَكِّیكُمْ وَ یُعَلِّمُكُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ؛[بقره/۱۵۱] رسولى از خودتان در میان شما فرستادیم تا آیات ما را بر شما بخواند و شما را پاك كند و به شما، كتاب و حكمت بیاموزد.»

امیر المومنین (ع) برای بهره مند شدن از قرآن، بیان خودشان را لازم می دانند، حضرت می فرمایند: پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم به میان خلق آمد در حالى كه كتاب‏هاى پیامبران پیشین را تصدیق كرد، و با «نورى» هدایتگر انسانها شد كه همه باید از آن اطاعت نمایند، و آن، نور قرآن كریم است. از قرآن بخواهید تا سخن گوید، كه هرگز سخن نمى ‏گوید، امّا من شما را از معارف آن خبر مى‏دهم، بدانید كه در قرآن علم آینده، و حدیث روزگاران گذشته است، شفا دهنده دردهاى شما، و سامان دهنده امور فردى و اجتماعى شما است.[۱]

و از سویی نیز رسول الله (ص) از همراهی همیشگی قرآن و عترت می گویند، و تمسک به این دو در کنار هم را شرط نجات معرفی می کنند: من همانا دو چیز در میان شما میگذارم كه پس از من هرگز گمراه نشوید تا مادامى كه بآن دو چنگ زنید: كتاب خدا، و عترتم كه اهل بیت (و خاندان) منند زیرا خداى لطیف و آگاه بمن سفارش كرده كه آن دو از هم جدا نشوند تا در كنار حوض بر من وارد شوند، مانند این دو (انگشت كه با هم برابرند) و دو (انگشت سبابه خود را بهم چسباند و نمیگویم مانند این دو انگشت- و انگشت سبابه و وسطى را بهم چسباند. (یعنى با هم برابرند و این طور نیست) كه یكى بر دیگرى پیش باشد (و جلو افتد) پس بهر دوى اینها چنگ زنید تا نلغزید و گمراه نشوید، و برایشان جلو نیفتید كه گمراه شوید.[۲]

و از سویی نیز می بینیم که ممکن است کج فهمی ها را نیز به قرآن مستند کرد. حضرت علی (ع) به ابن عباس که برای مذاکره با خوارج می رود، می فرمایند: با ایشان به قرآن مناظره مكن، زیرا قرآن بار معناهاى گوناگون را تحمل كند. تو چیزى مى‏گویى و آنها چیزى مى‏گویند، بلكه با ایشان به سنت مناظره كن كه راه گریز نیابند.[۳]

[۱]. نهج البلاغه خطبه ۱۵۸.
[۲]. الكافی، ج‏۲، ص: ۴۱۵.
[۳]. نامه ۷۷ نهج البلاغه.