شهر سوال ـ انسان در تمام عمر خود مشغول چنین کاری است و همه عاقلان این راه را می روند. کشاورز به جای آنکه یک گونی گندم خود را آرد کرده و نان بخورد و از آن لذت ببرد، آن یک گونی را زیر خاک می کند تا در فصل درو بتواند محصولی به دست آورد. تاجر به جای آنکه پول خود را صرف لذت بردن کند، با آن وارد تجارت شده و ریسک ضرر را می پذیرد تا شاید بتواند سود خوبی به دست آورد. کارگران به جای بهره بردن از خواب خوش، یک ماه کار می کنند تا آخر ماه بتوانند مزدی دریافت کنند.
معاد شناسی
آیا جهنم در همین دنیا نیست؟
شهر سوال ـ آنچه روشن است اینکه زندگی بشر در دنیا از سختی و رنج ها خالی نیست و خدای متعال نیز سوگند یاد کرده که زندگی انسان همراه سختی ها و رنج هاست:
آیا قرآن تناسخ را باطل می داند؟
شهر سوال ـ در کتاب فرهنگ معارف اسلامی می نویسد: (اصطلاح كلامى تناسخ) ... این عقیده از قدیم الایام رایج شده است پاره از حكماء هندى و یونانى معتقدند كه ارواح آدمى پس از خروج از كالبد وارد در كالبدهائى شود كه مناسب با خلق و خوى آن شخص است، ارواح بعضى در كالبد انسانها رود و از بعضى در كالبد حیوانات با رعایت تناسب خلق و خوى او این نوع عقیده در طول تاریخ رنگهاى مختلفى به خود گرفته است.
آیا حیوانات در قیامت محشور می شوند؟
شهر سوال ـ «وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا طائِرٍ یَطیرُ بِجَناحَیْهِ إِلاَّ أُمَمٌ أَمْثالُكُمْ ما فَرَّطْنا فِی الْكِتابِ مِنْ شَیْءٍ ثُمَّ إِلى رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ[انعام/۳۸] هیچ جنبنده اى در زمین، و هیچ پرنده اى كه با دو بال خود پرواز مى كند، نیست مگر اینكه امتهایى همانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این كتاب، فرو گذار نكردیم سپس همگى به سوى پروردگارشان محشور مى گردند.»
آیا کسی که به خدا ایمان آورده، باید معاد را هم قبول کند؟
شهر سوال ـ شناخت خدای واقعی، هرگز از ایمان به معاد جدا نیست. کسی که خدا را حکیم می داند، نمی تواند این دنیا را با همین وضع، و بدون ادامه بپذیرد. از همین رو، یکی از دلایل قطعی معاد، حکمت خداست:«أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ[مومنون/۱۱۵] آیا پندارید كه شما را بیهوده آفریده ایم و شما به نزد ما بازگردانده نمى شوید؟»
آیا رحمت وسیع خدا سبب نمی شود یزید و امثال او بخشیده شوند؟
شهر سوال ـ زمانی که عفو و بخشش خدا را در نظر می گیریم، نباید آن را به گونه ای بفهمیم که مثلا خلاف حکمت شود. خدای متعال آن قدر بخشنده و مهربان است که می تواند گناهکارترین گناهکاران را نیز بیامرزد و حتی شیطان نیز در رحمت خدا طمع می کند. اما اگر خدا بخواهد همه گناهکاران را بیامرزد، خلقت انس و جن لغو خواهد شد! چون خدای متعال آنها را آفریده تا امتحان نموده و هر کدام را به جزای عمل خویش برساند. و اگر بنا باشد همه را ببخشد، خلقت و امتحان الهی تنها یک بازیچه بوده است، بنابراین ممکن نیست که خدای متعال همه را ببخشد...
آیا بهشت دارای درجات گوناگون است؟ فرق جنت الماوی و جنت النعیم چیست؟
شهر سوال ـ «دَرَجَاتٌ مُتَفَاضِلاتٌ وَ مَنَازِلُ مُتَفَاوِتَاتٌ لا یَنْقَطِعُ نَعِیمُهَا وَ لَا یَظْعَنُ مُقِیمُهَا وَ لا یَهْرَمُ خَالِدُهَا وَ لا یَبْأَسُ سَاكِنُهَا؛[۱] در بهشت، درجاتى از یكدیگر برتر، و جایگاههایى گوناگون و متفاوت وجود دارد كه نعمتهایش پایان ندارد، و ساكنان آن هرگز خارج نگردند، ساكنان بهشت جاوید، هرگز پیر و فرسوده نگردند، و گرفتار شدائد و سختى ها نخواهند شد.»
یاد مرگ بودن کار خوبی است؟
شهر سوال ـ به یاد مرگ بودن، یعنی در نظر داشتن حقیقتی که هیچ کس در آن نمی تواند شک کند. و از یاد بردن آن، همان غفلت است و کسی که دچار غفلت می شود، احتمال اشتباه بودن تصمیماتش بسیار می شود و می تواند بر خلاف مصلحت حقیقی خود عمل کند. به همین دلیل در روایات به یاد مرگ بودن به زیرکی تعبیر شده است:
آیا جزای اخروی، برای جسم است یا اینکه روح جزای اعمال را دریافت می کند؟
شهر سوال ـ انسان موجودی مرکب از جسم و روح است به گونه ای که شئون این دو بعد در یکدیگر اثر می گذارند. به عنوان نمونه فهم و درک اگر چه توسط روح حاصل می شود اما در جسم اثر می گذارد تا آنجا که اثر شرم بر رنگ چهره مشخص می شود و اثر احساسات در ضربان قلب بازتاب می یابد (اثر روح بر جسم) و از سوی دیگر، اگر مغز ضربه ببیند، ممکن است انسان از قسمتی از معلومات خود محروم شود، یا خوراک جسم او، روحش را تحت تاثیر گذاشته تا آنجا که مثلا خوردن عدس به رقت قلب کمک می کند. و اثر داروهای روانپزشکی موئد محکمی در این باره است.(اثر جسم بر روح)
آیا اگر یاد خدا باشیم اما نماز نخوانیم، بی دینیم؟
شهر سوال ـ انسان به دلیل ضعف وجودی، همیشه احساس تعلق و نوعی بندگی در وجود خود دارد. فرق بین مومنان، با کافران و مشرکان در اینجاست که عده ای مصداق خدا را درست یافته اند و عده ای خدای غیر واقعی را به بندگی اخذ کرده اند.
