شهر سوال ـ
چیستی و فلسفۀ معاد
آیا امکان دارد پس از مرگ روح انسان در کالبد فرد دیگری تجلی پیدا کند؟
بر اساس مکتب پیامبران الهی با مرگ انسان روح آدمی از بدن جدا شده به عالم برزخ منتقل می‌گردد و در آن سرای، به حیات خویش ادامه می‌دهد. اگر از نیکان باشد به پاداش اعمال خوب خود در آن عالم متنعم میشود و اگر از بدان باشد به کیفر کارهای ناپسند خویش میرسد، تا زمانی که قیامت شود.
چند وقتیه که به مرگ فکر می کنم که آیا دنیایی بعد از مرگ وجود داره یا نه؟
شهر سوال ـ عقلای عالم همواره بر این باور بوده وهستند که مرگ نه تنها پیان زندگی انسان نیست، بلکه آغاز زندگی نوین برای بشر است؛ زیرا مرگ چیزی نیست جز مرحله ای برای عبور از حیاتی به حیاتی دیگر . عبور از حیات دنیوی به حیات برزخی و از آن به حیات اخروی و جاودانه. بنابراین مرگ مرحله ای از کمالات انسانی است و اگر نباشد، سیر کمالات انسانی در مرحله ای ناقص متوقف خواهد شد.
آیا قرآن تناسخ را باطل می داند؟
شهر سوال ـ در کتاب فرهنگ معارف اسلامی می نویسد: (اصطلاح كلامى تناسخ) ... این عقیده از قدیم الایام رایج شده است پاره از حكماء هندى و یونانى معتقدند كه ارواح آدمى پس از خروج از كالبد وارد در كالبدهائى شود كه مناسب با خلق و خوى آن شخص است، ارواح بعضى در كالبد انسانها رود و از بعضى در كالبد حیوانات با رعایت تناسب خلق و خوى او این نوع عقیده در طول تاریخ رنگهاى مختلفى به خود گرفته است.
آیا کسی که به خدا ایمان آورده، باید معاد را هم قبول کند؟
شهر سوال ـ شناخت خدای واقعی، هرگز از ایمان به معاد جدا نیست. کسی که خدا را حکیم می داند، نمی تواند این دنیا را با همین وضع، و بدون ادامه بپذیرد. از همین رو، یکی از دلایل قطعی معاد، حکمت خداست:«أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً وَ أَنَّكُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ[مومنون/۱۱۵] آیا پندارید كه شما را بیهوده آفریده ایم و شما به نزد ما بازگردانده نمى شوید؟»
آیا جزای اخروی، برای جسم است یا اینکه روح جزای اعمال را دریافت می کند؟
شهر سوال ـ انسان موجودی مرکب از جسم و روح است به گونه ای که شئون این دو بعد در یکدیگر اثر می گذارند. به عنوان نمونه فهم و درک اگر چه توسط روح حاصل می شود اما در جسم اثر می گذارد تا آنجا که اثر شرم بر رنگ چهره مشخص می شود و اثر احساسات در ضربان قلب بازتاب می یابد (اثر روح بر جسم) و از سوی دیگر، اگر مغز ضربه ببیند، ممکن است انسان از قسمتی از معلومات خود محروم شود، یا خوراک جسم او، روحش را تحت تاثیر گذاشته تا آنجا که مثلا خوردن عدس به رقت قلب کمک می کند. و اثر داروهای روانپزشکی موئد محکمی در این باره است.(اثر جسم بر روح)
چه دلیلی برای اثبات زندگی پس از مرگ وجود دارد؟
شهر سوال ـ گرچه پیامبران الهی در هدایت بشر كوششها كرده و در تهذیب جامعه انسانی مجاهدتها نموده‌اند، ولی به اصلاح همگان توفیق نیافتند و ریشه ستم و دست تجاوز به كلّی قطع نشد؛ بلكه همواره در قبال رادمردان پارسا و وارستگان پاكدامن، گروهی به شرارت پرداخته و دست به خونریزی و دامن به آلودگی و دل به تبهكاری زده‌اند و در دنیا پاكان به پاداش خیر نرسیده و نمی‌رسند و تبهكاران هم به كیفر تلخ گرفتار نیامده و نمی‌آیند.
قرآن چگونه معاد را اثبات می کند؟
شهر سوال ـ عقل به ما مى گوید: باید بعد از این جهان، جهان دیگر باشد، تا غرضى كه خداوند متعال از به وجود آوردن ما در رساندن انسان ها به كمال نهایى و ارزش واقعى است، برآورده شود و با حساب و كتاب روز قیامت انسان هاى درست كار به سعادت و آسایش واقعى و بى پایان خودشان برسند.
تناسخ چیست؟
شهر سوال ـ حضرت می فرمایند: اگر باطل با حقّ در نیامیزد، حقیقت جو آن را شناسد و داند، و اگر حق به باطل پوشیده نگردد، دشمنان را طعنه زدن نماند. لیكن اندكى از این و آن گیرند، تا به هم در آمیزد و شیطان فرصت یابد و حیلت برانگیزد تا بر دوستان خود چیره شود.[۱]
معنا و مفهوم تناسخ
شهر سوال ـ در آنجا كه حكمى در شريعت به وسيله حكم ديگر برطرف شود، لفظ «نسخ» به كار مى برند،و هر دو ويژگى به روشنى در آن موجود است، ولى آنجا كه اين لفظ در مسايل كلامى مانند «تناسخ» به كار مى رود تنها به ويژگى اول اكتفا مى شود، ويژگى دوم مورد نظر قرار نمى گيرد. مثلاً خواهيم گفت: «تناسخ» اين است كه روحى از بدنى به بدن ديگر منتقل شود، در اين جا تحول و انتقال هست ولى حالت تعاقب، كه يكى پشت سر ديگرى درآيد،وجود ندارد.
