حلم، صبر و توکل

شهر سوال ـ اگر این گونه برداشت از توکل سوال را به وجود آورده، باید بگوییم که معنای توکل به خدای متعال، با این برداشت، بسیار متفاوت است. در توکل به خدای متعال، انسان هرگز از اقدام باز نمی نشیند، بلکه اقدامات و تلاش خود را انجام می دهد و از وسیله ها بهره می جوید. اما همیشه متوجه مالک اصلی و سبب حقیقی و سبب ساز نیز هست. برای همین محاسبات خود را به گونه ای انجام می دهد که اگر هیچ امکاناتی نداشت، ناامید نمی شود و دست از تلاش نمی کشد. کما اینکه با توکل اگر تمام امکانات نیز در کنار او باشد، دچار غرور نمی شود.

شهر سوال ـ صبر و استقامت عصاره همه فضیلت­ها و خمیرمایه همه سعادت ها و ابزار وصول به هر گونه خوشبختى است. انسان بدون صبر هم در جهات مثبت به جایى نمى­ رسد و هم در برابر عوامل منفى شکست مى­ خورد، چرا که صابر نبودن مساوى با شکست است. به همین دلیل کلید اصلى پیروزى ­ها، صبر است.

شهر سوال ـ در آموزه های دینی، جایگاه صبر برای شخص دین دار به منزله وجود سر برای زندگی شخص شمرده شده است. امام صادق(ع) می فرمایند: "الصبر رأس الایمان‌؛ صبر، سَرِ ایمان است‌."[۱] هم ایشان در سخن دیگر می‌فرمایند: "الصبر من الایمان بمنزلة الرأس من الجسد فاذا ذهب الرّأس ذهب الجسد كذلك اذا ذهب الصبر ذهب الایمان‌؛ صبر نسبت به ایمان مانند سر است نسبت به تن‌; كه چون سر برود، تن هم می‌رود. هم‌ چنین اگر صبر برود، ایمان هم‌ می‌رود.[۲]

شهر سوال ـ این آیه نشان می دهد که توكل بر خداوند تنها در مسیر حق، دارای معنا و ثمر بخش است. این معنا از تعلیل «انك علی الحق» استفاده شده است. همچنان که نشان می دهد توكل بر خداوند، رها كننده‌ی انسان از تنگنای توطئه‌های دشمنان حق می‌باشد.۵ که این برداشت با توجه به سیاق آیات است كه بیان كننده‌ی ارتباط این آیه و آیات قبل می‌باشد به ویژه آیه‌ی «و لاتكن فی ضیق مما یمكرون... فتوكل علی الله»