چه کنیم که بهترین باشیم؟

یكی از ویژگی‏های دوران نوجوانی و جوانی است، سؤال‏تان در واقع پاسخ‏گویی به این گرایش اصیل است و باید شما را تحسین كرد كه در پی رفع نیاز معنوی خود می‏باشید. همه افراد استعداد پیشرفت یا تنزل را دارند.

اگر نفس را تزكیه كردیم، رشد می‏كند و اگر غافل شدیم، رو به ضعف می‏رود. قدم نخست را باید خود انسان بردارد تا از هدایت خاص الهی برخوردار شود كه قرآن مجید می فرماید: "« وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ[عنکبوت/۶۹] کسانی را که در راه ما مجاهدت کنند، به راههای خويش هدايتشان می کنيم، و خدا با نيکوکاران است». هر چه انسان در مراتب قرب بالاتر رود، به همان نسبت روحش متكامل ‏تر می‏گردد، قرب الهی با عبودیت و بندگی خدا حاصل می‏شود، خودسازی، با علم یا شغل تزاحم ندارد.

در عین حال كه انسان به كار مشغول است یا به تحصیلات می‏پردازد، می‏تواند خود را بسازد، یعنی این طور نیست فردی كه می‏خواهد خود را بسازد، همه برنامه‏ های روزمره خود را رها كند و گوشه‏ ای را اختیار نمایدو به خودسازی بپردازد. برنامه معنوی، چیزی جز مراعات پارسایی و مراقبت در همان كارهای روزمره نیست و انسان به كارهای روزمره و عادی خود می‏تواند معنا ببخشد و در این حال، آن برنامه معنوی می‏شود، اگر چه برخی عبادات و اعمال خاص برای تمرین دریافت مقرر شده، اما این امو برای آمادگی انسان است و برنامه اصلی معنوی در همان كارها و وظایفی است كه به عهده انسان قرار داده شده یا آن را انتخاب كرده است، احساس حضور خداوند در همه حال و برنامه‏ها و فعالیت‏ها روز مره را رنگ خدایی بخشیدن،
كمك به انسان‏های دیگر و مراقبت از رفتار خود و طعامی كه مصرف می‏كند، جزء برنامه معنوی و موجب پیراستگی روح انسان است.

انسان كامل از دیدگاه اسلام، انسانی نیست كه از جامعه و وظایف اجتماعی بریده و جدا شده و برنامه ریاضت و عبادت برای خود قرار داده است، شخصیت انسان كامل در درون جامعه و خالص نمودن اعمال و نیات برای خداوند شكل می‏پذیرد.

اگر بخواهید به مقامات عالی عرفانی برسید، اولین كار این است كه خواسته ‏های نفسانی را كنار بگذارید و خواسته خدا را محور اعمال و رفتارتان قرار دهید، انجام واجبات و ترك محرّمات تمرینی است تا به تدریج اراده و خواست خدا را بر خواست خود مقدّم بدارید، علمای اخلاق برای سیر و سلوك، مراحلی را ذكر كرده‏ اند كه عبارتند از:
۱ - توبه؛
۲ - مشارطه، انسان در آغاز روز با خود شرط كند كه گناه نكند؛
۳ - مراقبه، در تمام مدت روز مراقب نفس خود باشد؛
۴ - محاسبه، شامگاهان به محاسبه بنشیند و كارهای نیك و بد خود را حساب كند؛
۵ - معاقبه، اگر خلافی از او سرزد، خود را مجازات كند؛
۶ - مبارزه با هوای نفس؛
۷ - ذكر زبانی و قلبی؛
۸ - تفكر در آفرینش؛
۹ - استفاده از وجود استاد و مربی.[۱]

نکته قابل توجه این است که سخت گیری زیاد نسبت به خود نداشته باشید و فقط واجبات را انجام وترک محرمات کنید. و سعی کنید به نیازها و خواسته های انسانی خود نیز اهمیت دهید.

[۱]. ر. ك. امام خمینی، چهل حدیث، ناصر مكارم، اخلاق در قرآن، ملكی تبریزی، رساله لقاء اللَّه.