درجات عصمت
پرسش:
مقام حضرت معصومه(سلام الله علیها) چیست؟ اگر ایشان معصوم هستند چرا جزو معصومین نیستند؟
پاسخ:
عصمت به نیروی بازدارنده از گناه گفته می‌شود[۱] که حیطه‌های مختلفی دارد و بعضی از مراتب آن برای همگان قابل دسترسی است که اصطلاحا به آن اکتسابی می‌گویند. یعنی هر کسی می‌تواند تا مرحله‌ای رشد کند که از ارتکاب هر گونه گناهی مبرا باشد. اما بعضی از حیطه‌های عصمت همگانی نیست. مثل طهارت آباء، دور بودن از هر گونه مریضی و نظیر آن که سبب تنفر می‌شود، عصمت در دوران کودکی، مصون بودن از هر گونه خطای غیر عمدی در بیان دستور الهی و....
پس این مقام نیز مثل سایر مقامات معنوی دارای مراتب و مدارج است، عالیترین درجه عصمت در پیامبران الهی[۲] و اولیاء و اوصیای آنهاست و این نیروی معنوی در آنها در مرتبه‌ای افزون از تمام انسانهاست. مطابق عقاید شیعه، پیامبر اكرم، حضرت فاطمه و ائمه علیهم السلام دارای مقام عصمت ذاتی فوق العاده هستند كه از هر خطائی مصون و محفوظند.[۳] اما غیر این ۱۴ نور پاک، باقی افراد عصمتشان در رسیدن به مرحله ترک تمام گناهان است. بنابراین حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها در زمره آن معصومین چهارده گانه مورد نظر شیعه نیست و عصمتی كه آن حضرات و سایر افراد از جمله حضرت عباس علیه‌السلام و حضرت زینب كبری سلام الله علیها برخوردارند غیر از عصمتی است كه به سبب نص پیامبر اكرم و دلالت تصریحی و تأویلی قرآن اثبات می‌شود.
اثبات این مقام هیچ استبعادی ندارد. تا آنجا که بعضی از علما نیز بدان رسیده‌اند و در نقل حالتشان گفته شده است که حتی یک مباح انجام نمی‌دادند!
پی نوشت:
[۱]. «صفة للانسان یمتنع بسببها من فعل المعاصی و لایمتنع منعه بدونها...». كمال الدین میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الكلام، چاپ دوم، قم، مكتبه آیت الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۶، ص۱۲۵.
[۲]. علامه طباطبایی، تفسیر المیزان، چاپ پنجم، تهران، رجاء امیركبیر، ۱۳۷۰، ج۱، ص۱۹۲ و ج۲، ص۱۸۷. مرحوم علامه در ج۴ در اثبات عصمت اولوالامر (ائمه اثنی‌عشر) ادله متقن آورده است. ص۵۷۰.
[۳]. محمدحسین آل كاشف الغطاء، اصل الشیعه و اصولها، چاپ اول، بیروت، مؤسسه اعلمی للمطبوعات. ۱۴۰۲، ص۶ ۶۳ ۵۹ و میثم بحرانی، پیشین، ص۱۲۶.
نظرات