آنچه خوب است درباره اعتکاف بدانیم

اعتکاف پرورش جسم و جان است، انسان آمیزه ای است از این دو و نیازمند پرورش در ابعاد وجودی خود؛ انسان به دنبال سعادت و کمال است، روح انسان نیازمند نیایش است، مناجاتی شیرین و زیبا، هم کلامی موجودی ضعیف با منشأ قدرتها. از آغاز خلقت تا صحنه رستاخیز، راز و نیاز زیباترین هنر آدمی است.

تعریف اعتکاف
اعتکاف،در لغت ‏به معنای توقف در جایی است و در احکام عبارت است از ماندن در مسجد به قصد عبادت خداوند با شرایطی که خواهد آمد.
انسان می‏تواند در حال اعتکاف، بنشیند، بایستد، بخوابد یا راه برود.

اقسام اعتکاف
اعتکاف بر دو قسم است، مستحب و واجب، که در اصل یک عمل مستحبی است ولی ممکن است ‏به سببی واجب شود مانند:
نذر، عهد یا قسم مثلا انسان نذر کند یا با خدای خود عهد کند یا قسم بخورد که اگر در فلان کار موفق شد یا از فلان بیماری شفا پیدا کرد چند روز در مسجد معتکف شود.

زمان اعتکاف
در طول سال در هر زمانی که انسان بتواند حداقل سه روز در مسجد بماند و روزه بگیرد صحیح است ولی بهترین زمان برای اعتکاف ماه مبارک رمضان و دهه آخر آن است.

شرایط اعتکاف کننده:
عقل (از دیوانه صحیح نیست)
ایمان (از غیر مؤمن صحیح نیست)
قصد قربت (هرگونه ریا و خودنمایی، اعتکاف را باطل می‏کند)

روزه داری در ایام اعتکاف
اجازه گرفتن از کسی که اجازه او لازم است مثلا فرزند از والدین

شرایط اعتکاف:
زمان آن از سه روز کمتر نباشد
مکان آن در مسجد باشد
ادامه ماندن در مسجد و خارج نشدن از آن

نیت اعتکاف
اعتکاف همانند سایر عبادات باید با نیت و قصد قربت ‏باشد و هرگونه ریا و خودنمایی و قصد غیر الهی آن را باطل می‏کند.
در نیت اعتکاف قصد وجه شرط نیست یعنی لازم نیست قصد کند که اعتکاف واجب است‏ یا مستحب.
از آغاز تا پایان اعتکاف باید با نیت و قصد قربت‏باشد بنابر این اگر به همین قصد اعتکاف را شروع کند صحیح است همچنین اگر به قصد اینکه فردا معتکف شود به مسجد برود و از اول وقت (طلوع فجر) در آنجا باشد صحیح است.

روزه اعتکاف
انسان در ایام اعتکاف باید روزه بگیرد، بنابر این کسی که نمی‏تواند روزه بگیرد مانند: مسافر، مریض و ... و کسی که عمدا روزه نگیرد، اعتکافش صحیح نیست.
لازم نیست که روزه، مخصوص به اعتکاف باشد بلکه هر روزه‏ای باشد صحیح است مثلا در ایام اعتکاف روزه قضا یا نذری بجا آورد.
انسان می‏تواند نذر کند در سفر روزه بگیرد و به نظر برخی مراجع معظم تقلید حتی هنگام سفر هم می‏تواند نذر کند که روزه بگیرد و در این صورت اعتکافش صحیح است.

مدت اعتکاف
مدت اعتکاف حداقل سه روز است و در کمتر از آن صحیح نیست ولی در زیادتر از سه روز حدی ندارد.
این سه روز از طلوع فجر روز اول تا مغرب روز سوم است . بنابر این اگر بعد از طلوع فجر حتی با چند دقیقه تاخیر به مسجد برسد آن روز جزو اعتکاف به حساب نمی‏آید و چنانچه قبل از مغرب روز سوم اعتکاف را قطع کند، افزون بر آنکه کار حرامی کرده اعتکاف نیز باطل است.
سه روز اعتکاف با شبهای آن است که حداقل سه روز و دو شب است. بنابر این نمی‏تواند شبها را از مسجد خارج شود یا نذر کند که سه روز بدون شبها در مسجد معتکف شود.

مکان اعتکاف
اعتکاف تنها در مسجد صحیح است. بنابر این اگر کسی در خانه خود یا در حسینیه یا در حرم معتکف شود صحیح نیست و از مساجد نیز تنها در این مساجد،اعتکاف صحیح است.
مسجد الحرام
مسجد النبی صلی الله علیه و آله
مسجد جامع کوفه
مسجد بصره
و به قصد رجاء ( یعنی به نیت مطلوب بودن و به امید پاداش و ثواب) می‏توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد.
اگر جای شخص دیگری را غصب کند یا عمدا بر فرش غصبی بنشیند هر چند گناه کرده است ولی اعتکافش باطل نیست.

تعریف مسجد جامع
مسجد جامع مسجدی است که اغلب اوقات بیشتر از سایر مساجد جمعیت داشته باشد و یا مسجدی که برای اجتماع زیادی از اهالی آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه خاصی یا اهالی محله‏ای نداشته باشد.

خروج از مسجد
در موارد ذیل معتکف می‏تواند از مسجد خارج شود:
برای گواهی دادن در دادگاه.
برای تشییع جنازه، در صورتی که میت ‏یک نحو وابستگی به معتکف داشته باشد به طوری که شرکت در تشییع جنازه او از ضرورتهای عرفی او  به حساب آید.
برای انجام سایر کارهای ضروری عرفی یا شرعی، خواه واجب باشد یا مستحب، مربوط به امور دنیوی باشد یا اخروی ولی مصلحتی در آن نهفته باشد.
برای پرداخت طلب دیگران در صورتی که نتواند در مسجد آن را بپردازد.
اگر به سبب فراموشی از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نیست.

محرّمات اعتکاف
آنچه بر معتکف حرام است‏ بدین شرح است:
استفاده از عطریات و گیاهان خوشبو ،همراه با لذّت؛ پس برای كسی كه حس بويايی ندارد اشكال ندارد.
خرید و فروش و ساير انواع تجارت؛ مثل صلح و اجاره و مضاربه و غير اين‌ها
مجادله در امور دنیوی و دینی در صورتی که به قصد غلبه بر طرف مقابل و اظهار فضیلت و برتری باشد. اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طريق باطل باشد، مانعی ندارد.
 بهره مندی های جنسی و شهوانی و  آمیزش  با همسر
معتکف باید روزها را روزه‏دار باشد و از هر کاری که روزه را باطل می‏کند پرهیز کند و هر آنچه روزه را باطل می‏کند اعتکاف را نیز باطل می‏کند.
به جز مبطلات روزه سایر محرمات، اختصاص به روز ندارد و بلکه در شب نیز باید از آنها پرهیز کند