نام گذاری امام علی علیه السلام به ابوتراب

پرسش :

چرا به امیرالمومنین(علیه السلام) لقب ابوتراب داده بودند؟

پاسخ :

در وجه نامگذارى على(علیه السلام) به «ابوتراب» و زمان و مکان آن، اختلاف نظر وجود دارد. از مجموع روايات استفاده مى شود که در مکان‏ها و زمان‏هاى مختلف پيامبر(صلی الله علیه و آله) به طور مکرّر على(علیه السلام) را با کنيه «ابوتراب» خطاب مي کرد و اين کنيه را پيامبر خدا به على(علیه السلام) داده است.

در اين جا به دو مورد اشاره مى شود:

۱. پيامبر با گروهى از يارانش در نيمه جمادى الاولى سال دوم هجرى به تعقيب کاروان قريش که به سرپرستى ابوسفيان عازم شام بود، تا نقطه‏اى به نام «عشيره» پيش رفتند؛ اما اثرى از کاروان قريش نيافتند. در يکى از روزها که در عشيره بودند، پيامبر بر بالين على و عمار آمد، ديد خوابيده ‏اند و بر سر و صورت على خاک نشسته است.

حضرت آن دو را با مهربانى و ملاطفت بيدار کرد و خطاب به على فرمود: «اى ابوتراب (آغشته به خاک)، برخيز! آيا نمى‏خواهى شقى‏ترين مردمان روى زمين را به تو خبر دهم! يکى به نام احمير (لقب قدار بن سالف) است که ناقه صالح پيامبر را پى کرد. ديگرى کسى است که شمشير بر فرق تو مى زند و محاسن تو را به خون سرت رنگين مى کند».

از آن پس على(علیه السلام) ميان مسلمانان به ابوتراب معروف گرديد. اين کنيه را حضرت بسيار دوست داشت؛ زيرا پيامبر او را به چنين کنيه‏ اى خطاب کرده بود. (۱)

۲. عباية بن ربعى در وجه ديگر اين نامگذارى مى گويد: به ابن عباس گفتم: چرا رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، على(علیه السلام) را «ابوتراب» ناميد؟ گفت: چون على صاحب زمين است و پس از پيامبر حجت خدا بر اهل زمين است و به وسيله او زمين و آرامش آن باقى است، از اين رو او را «ابوتراب» ناميد. از رسول خدا شنيدم: «وقتى روز قيامت به پا مى شود، آن قدر ثواب و کرامت نصيب شيعيان على(علیه السلام) مى شود که کفار با ديدن اين صحنه مى گويند: اى کاش ما از خاک، يعنى از شيعيان على بن ابى طالب بوديم». (۲)

پي نوشت ها:

۱. سيد اصغر ناظم زاده قمي، مظهر ولايت، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۰ش، چاپ سوم. ص ۳۸، نقل از مناقب، ابن مغازلي شافعي، ص ۸.

۲. بحار الانوار، تهران، اسلاميه. ج ۶۵، ص ۱۲۴.