عهد اخوت چیست؟ چگونه خوانده می شود؟ و چه حقوق و مسئولیت هایی را به دنبال دارد؟

سلام.
آیا عهد اخوت باید حتما در روز عید غدیر خوانده شود؟
آیا باید حتما به لفظ صحیح عربی خوانده شود؟
آیا میتوان حقوق برادری رابه هم نبخشم و یا برای مدت خاصی ببخشیم؟
آیا با این عهد ما به هم محرم می شویم مانند دو برادر خونی؟
آیا ما به خانواده های هم محرم میشوم؟
ایا میتوان بعد این عهد را لغو کرد؟
آیا باید در مکان خاصی خوانده شود؟ ویا باید شرایط خاصی داشته باشد؟
آیا هنگامی که عهد اخوت بسته میشود ما باید حتما در کنار هم باشیم؟
اگر نکته قابل ذکر دیگری نیز هست بفرمایید.

پرسشگر گرامی، با سلام و سپاس از ارتباط شما با این مرکز.
عهد و عقد اخوت، یک نوع پیمان برادری دو مسلمان با یکدیگر است که در شداید یار و کمک کار یکدیگر باشند . همدیگر را به انجام کارهای خیر سفارش کنند و برای یک دیگر دعا کنند. این کار بسیار خوب را پیامبر (صلی الله علیه و آله)در سال اوّل هجرت در مدینه بین مسلمانان ایجاد کرد تا در ضمن این که محبتشان به یکدیگر زیاد می شود, از تفرقه و جدایی که بین افراد پیش می آید, جلوگیری کند.
عقد اخوت به اين صورت است كه دو نفر يا چند نفر مؤمن با هم متعهد مي شوند در صورت توان، مشكلات يكديگر را برطرف كنند حتي در دنيا پشتيبان يكديگر باشند، نيز در آخرت و پس از مرگ ، از همديگر شفاعت كنند. اگر يكي اهل بهشت بود، ديگري را شفاعت كند.
در عقد اخوت لازم نیست که صیغه خاصی خوانده شود و همچنین لازم نیست که حتما در عید غدیر باشد بلکه اگر دو نفر انسان مسلمان برای اینکه در خوبی ها و انجام واجبات و ترک کارهای حرام کمک کار هم باشند با یکدیکر تصمیم بگیرند که همدیگر را یاری کنند کافی است و با این توافق ، همدیگر را مانند برادر می دانند.
مکان و زمان خاصی در عقد اخوت شرط نیست اگر چه بهتر است که این کار در روز عید غدیر و همراه با خواندن صیغه خاص آن باشد. (۱)

به این صورت که دست خود را بر دست راست برادر خود بگذارد و بگوید:
« وَاخَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَيْتُكَ فِي اللَّهِ وَ صَافَحْتُكَ فِي اللَّهِ وَ عَاهَدْتُ اللَّهَ وَ مَلَائِكَتَهُ وَ كُتُبَهُ وَ رُسُلَهُ وَ أَنْبِيَاءَهُ وَ الْأَئِمَّةَ الْمَعْصُومِينَ (ع) عَلَى أَنِّي إِنْ كُنْتُ مِنْ أَهْلِ الْجَنَّةِ وَ الشَّفَاعَةِ وَ أُذِنَ لِي بِأَنْ أَدْخُلَ الْجَنَّةَ لَا أَدْخُلُهَا إِلَّا وَ أَنْتَ مَعِي؛ آن گاه برادر مؤمن می گوید: قبلت؛ آن گاه بگوید: أَسْقَطْتُ عَنْكَ جَمِيعَ حُقُوقِ الْأُخُوَّةِ مَا خَلَا الشَّفَاعَةَ وَ الدُّعَاءَ وَ الزِّيَارَةَ». (۲)
وقتی که طرف مقابل قبول کرد، برادر معنوی یک دیگر خواهند شد.

همان گونه که در متن صیغه عقد برادری آمده، اقتضای برادری، شریک ساختن طرف دیگر در دعا ، زیارت وشفاعت است. یعنی اگر دعا نمود، به برادر خویش نیز دعا کند. اگر به زیارت اولیای خدا مانند پیامبر(صلی الله علیه و آله) و ائمه(علیهم السلام)نائل شد، از جانب او نیز زیارت کند. همچنین در قیامت اگر حق شفاعتی نصیب او گردید، از وی شفاعت نماید.
عقد اخوت یک تعهد اخلاقی است که تعهد و التزام به آن نیز اخلاقی است ؛ بنا بر این اگر دو طرف توافق کنند ،می تواند لغو شود.
عقد اخوت ربطی به محرمیت بین دو نفر ندارد و خود این دو نفر و خانواده های این دو نفر به یک دیگر محرم نمی شوند. فقط برادر معنوی یک دیگر می شوند.
و این عقد صرفا برای این است دو نفر مومن همدیگر را در انجام کار های خوب و ترک گناه کمک کنند و همدیگر را دعا کنند.
با توجه به اینکه در هنگام خواندن صیغه دو نفر باید دست یک دیگر را بگیرند لازم است که کنار یک دیگر باشند اما اگر امکان این کار ، نباشد اشکال ندارد.
بخشیدن حقوق برادری یا نبخشیدن آن به دست انسان نیست که بخواهد برای آن وقت تعیین کند و با عقد اخوت فقط همان مواردی که بیان کردیم بر عهده طرفین می آید.

پی نوشت ها :
۱. آیت الله خامنه ای ، اجوبه استفتائات ، س ۱۴۶۴ و س ۱۴۶۵.
۲. مستدرک الوسائل ج۶ ، ص ۲۷۹ ؛ مفاتیح الجنان ،اعمال روز عید غدیر.