چه رابطه ای میان حجاب و پوشش وجود دارد؟

حجاب به معناى پرده، حاجب، پوشيدن و پنهان کردن و منع از وصول است.(۱)
اين واژه تنها به معناى پوشش ظاهرى يا پوشاندن زن نيست و در اصل به مفهوم پنهان شدن از ديد مردِ بيگانه است. بدين سبب هر پوششى حجاب نيست.

در قرآن آمده است: «و إذا سألتموهن متاعاً فاْسئلوهن مِن وراءِ حجاب؛(۲) چون از زنان پيغمبر متاعى خواستيد، از پس پرده بخواهيد». اين آيه درباره زنان و بيش‏تر در مورد مسائل سياسى و اجتماعى است،(۳) نه پوشش زن در مقابل نامحرم.

به کارگيرى کلمه حجاب در خصوص پوشش زن اصطلاحى نسبتاً جديد است و همين سبب گرديده بسيارى گمان کنند اسلام خواسته است زن هميشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بيرون نرود. «ويل دورانت» مى‏گويد: «اين امر مبناى پرده پوشى ميان مسلمانان به شمار می ‏رود».(۴) برخى مدّعى شده‏ اند حجاب به وسيله ايرانيان به مسلمانان و اعراب سرايت کرده، در حالى که آيات مربوط به حجاب، پيش از مسلمان شدن ايرانيان نازل شده است. در عهد جاهليت همان طور که «ويل دورانت» می گويد و کتب تفسير شيعه و سنى تأييد مى‏کند، اعراب چنين پوششى نداشتند و عادتشان «تبرّج» و خودنمايى بود که اسلام آن را ممنوع ساخت: «ولا تبرجن تبرج الجاهليّة الاولى؛(۵) و زينت‏هاى خود را مانند زمان جاهليّت آشکار نکنيد.»

آن چه از قديم به ويژه نزد فقها در بحث نماز و ازدواج رواج داشته، واژه ستر و ساتر به معناى پوشش و وسيله پوشش در مقابل نامحرم بوده است. بنابراين وظيفه پوشش اسلامى بانوان به معناى حبس و در خانه و پستو قرار دادن آنان نيست، در نتيجه عدم مشارکت اين گروه عظيم در فعاليت ‏هاى اجتماعى منظور نيست، بلکه اين وظيفه بدان معنا است که زن در معاشرت با مردان، بدنش را بپوشاند و به جلوه گرى و خودنمايى نپردازد و مشارکتش در فعاليت‏ها بر اصول انسانى و اسلامى استوار باشد.(۶)

پی نوشت:
۱. المفردات فى غرائب القرآن، راغب اصفهانى.
۲. احزاب (۳۳) آيه ۵۳.
۳. مجموعه آثار شهيد مطهرى، ج ۱۹، ص ۴۳۱.
۴. تاريخ تمدن، ويل دورانت، مترجمان احمد آرام و ديگران، ج ۱، ص ۴۳۳ و ۴۳۴.
۵. احزاب، آيه ۳۳.
۶. مسأله حجاب، مرتضى مطهرى، ص ۷۳؛ تفسير نمونه، ج ۱۷، ص ۴۰۱ - ۴۰۳؛ مجموعه آثار، ج ۱۹، ص ۴۴۸.