چرا در پایان زیارت عاشورا به سجده می رویم و حمد می کنیم؟

بعد از روز عاشورا، هنگامی که حضرت زینب(س) با ابن زیاد ملعون سخن می گوید، ابن زیاد می گوید: دیدى خدا با برادر و خاندانت چه كرد؟ حضرت زینب (س) می فرمایند: به جز خوبى ‏ندیدم اینان افرادى بودند كه خداوند سرنوشت‏شان را شهادت تعیین كرده بود لذا آنان نیز بخوابگاه‏هاى ابدى خود رفتند.[۱]

این نوع نگاه، از دیدن یک روز، در یک منطقه کوچک فراتر رفته و تمام هستی را می نگرد. از همین روست که جز زیبایی نمی بیند! در این دیدگاه زیبایی عبودیت و بندگی امام حسین(ع) که خواست خدای متعال را این گونه، تحقق می بخشد  دیده می شود؛ زیبایی وفاداری و ولایت پذیری اصحاب و یارانی که با تمام وجود، در راه دفاع از ولایت، هستی خویش را تقدیم می کنند، فهمیده می شود و استمرار این جریان برای همیشه تاریخ مد نظر قرار می گیرد. در این نگاه، خباثت و رذالت یزیدیان، تنها سبب تجلی کامل تر، زیبایی های عالم می شود. اگر شب ظلمانی نباشد، ماه و ستارگان دیده نمی شوند، تا زیبایی آن ها فهمیده شود. و اگر اوج خباثت ها و رذالت ها در کربلا رخ نمی داد، اوج ایثار و عبودیت و ... این گونه تجلی نمی یافت.
پس می توان کربلا را زیبا دید. و انسان موحد، با دیدن هر زیبایی، زبان به حمد خدای متعال می گشاید! زیرا او رب العالمین است و تمام زیبایی ها، از او ناشی شده است.
البته با دیدگاه های دیگری نیز می توان به شکر پرداخت! که به چند نمونه آن اشاره می شود:
۱. اگر امام حسین (ع) و یاران با وفایشان، آن گونه در کربلا اقدام نمی کردند، امروز چه چیزی از مسیر سعادت باقی مانده بود؟ آیا ما انسان ها، می توانستیم دین نجات بخش را بیابیم؟ چراغ جهان افروزی که مسیر را برای همیشه روشن نگاه داشته است، چقدر جای شکر گذاری دارد؟ کسی که این مساله را بفهمد، چگونه به خود جرات کوچکترین گناهی را می دهد؟ و در مقابل چقدر مدیون امام حسین(ع) و خدای امام حسین(ع) می باشد؟

۲. مومن با عزاداری در مصیب مولای خود، چه اجر و فضیلتی کسب می کند؟ امام رضا علیه السّلام  می فرمایند: «كسى كه یاد آور مصیبت ما شود و براى آن ستم‏هائى كه در حق ما شده گریه كند درجه وى فرداى قیامت نظیر درجه ما خواهد بود. كسى كه متذكر مصیبت ما گردد و گریان شود و دیگران را هم گریان كند چشم وى در آن روزى كه همه چشم‏ها گریانند گریان نخواهد بود.»[۲]  مومن با سوز و گداز در مصیبت مولای خود، اقامه عزا می کند، و برای این کار متوقع پاداش نیست. اما حال که پاداش می دهند، آیا نباید شکر گزار باشد؟

۳. اما شاید مهم ترین دلیلی که برای این حمد بتوان گفت، این است که یاد بگیریم، هرگز به خدا اعتراض نکنیم! در مقابل سخت ترین مصائب و دردها، باید خدا را حمد کرد. آن نوع عزاداری که همراه با اعتراض به خدای متعال صورت بگیرد، در اسلام نهی شده، و قرار گرفتن حمد و سجده شکر در آخر زیارت عاشورا، ما را به خوبی از افتادن به این خطا می رهاند. ما باید بیاموزیم که در نظام خلقت هر چیز به درستی در جای خود قرار گرفته است و حتی مصیبت ها نیز لازم و ضروری است و اعتراض به خدای متعال جایی ندارد.

[۱]. بحار الأنوار ج‏۴۵، ص۱۱۶.
[۲]. بحار الأنوار ج‏۴۴، ص۲۷۸.

دیدگاه‌ها

زيارت شريف عاشورا علاوه بر نسخه اي كه در كتاب مفاتيح الجنان شيخ عباس قمي(متوفاي قرن ۱۴) آمده و امروزه رواج بسياري دارد ، نسخه هاي خطي قديمي تري نيز دارد كه قدمت آنها به بيش از هزار سال پيش بر مي گردد. اين نسخه هاي قديمي ، معتبرتر از نسخه رايج كنوني اند. عبارت مشهور «اللهم خص أنت اول ظالم ... ثم العن الثاني و الثالث و الرابع ...» در نسخه هاي قديمي زيارت عاشورا به اين شكل نبوده است.
اين مطلب را آقايان دكتر مهدي ايزدي (از متخصصان و استادان علم رجال و حديث ) و اسلام ملكي معاف (دانشجوي دكتراي علوم قرآن و حديث) در يك مقاله علمي مستند تبيين كرده اند. اين دو پژوهشگر با تكيه بر معيارهاي علمي متعدد به مقايسه نسخه هاي رايج با كتاب كامل الزيارات نوشته ابن قولويه قمي(متوفاي ۳۶۷هـ) و نسخه هاي قديمي كتاب مصباح المتهجد نوشته شيخ طوسي(متوفاي ۴۶۰هـ) پرداخته ، نشان داده اند كه اين نسخه هاي قديمي از چند نظر معتبرتر از نسخه رايج كنوني هستند.
اين مقاله كه توسط شماري از متخصصان شناخت احاديث مورد تأييد قرار گرفته و حايز درجه «علمي -پژوهشي» شده است در شماره اخير مجله «كتاب قيم» به چاپ رسيده و متن كامل آن از طريق سايت اين مجله قابل دريافت است.
نويسندگان مقاله بر دو نكته كرده اند: ۱. زيارت عاشورا يك زيارت معتبر است. ۲. ضروري است عموم شيعيان به تدريج با نسخه هاي قديمي تر كه به زمان حضور ائمه(ع) نزديكترند آشنا شوند.
گفتني است عبارات حاوي لعن در پايان زيارت عاشورا در قديمي ترين نسخه زيارت عاشورا كه در كامل الزيارات آمده چنين است: «اَللّهُمَّ خُصَّ أنْتَ أوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ آلَ نَبِيِّكَ بِاللَّعْنِ ثُمَّ الْعَنْ أعْداءَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ الْأوَّلينَ وَالْآخِرينَ. اَللّهُمَّ الْعَنْ يَزيدَ وَ أباهُ».
يكي از نويسندگان اين مقاله در وبلاگ شخصي اش نوشته : " توقع ما از دوستان اينست كه قبل از اظهار نظر ، متن كامل اين مقاله علمي را با دقت و به دور از تعصب مطالعه فرمايند تا دچار سوء برداشت يا سوء ظن نشوند."
لينك مطالعه چكيده مقاله مورد نظر:
http://kq.yazd.ac.ir/article_326_96.html
لينك مستقيم متن كامل مقاله:
http://kq.yazd.ac.ir/pdf_326_60202842f675feb69af713d557f87922.html

نظرات