لطفا بر اساس صحیح‌ترین سند بگویید علت اینکه عده‌ای از عثمان بن عفان خشمیگن شدند و مدینه را محاصره کردند و او را کشتند، چه بود؟

پاسخ:

عثمان پس از این که به خلافت رسید نه تنها سیره نبوی بلکه سیره دو خلیفه اول را نیز زیر پا گذاشت، او دست به اقداماتی زد که در نهایت به آشوب و شورش در جامعه اسلامی و کشته شدن او منجر شد.

از جمله اقدامات عثمان که منجر به شورش بر علیه او و کشته شدنش شد عبارتند از:

۱. برگرداندن حکم بن ابو العاص و مروان، تبعیدی‌های پیامبر(صلّی الله علیه و آله) به مدینه.

او با برگرداندن حکم بن ابوالعاص و پسرش مروان از طائف به مدینه حکم رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) را زیر پا گذاشت در حالی که خلفای پیش از او از این عمل امتناع کردند.(۱)

۲. تسلط دادن بنی امیه بر مردم و بخشش اموال فراوان به آنها.

عثمان به تدریج بنی امیه را بر دیگر قبایل و قریشیان برتری می‌داد. طبیعی بود که چنین ترجیحی برای بسیاری از خاندان‌های قریشی و دیگران قابل تحمل نخواهد بود، لذا به تدریج حامیان او مبدل به مخالفین شده و بر ضد او در شورش متحد شدند.(۲)

در دوره‌ی او بنی امیه و فرزندان ابی معیط بر تمام امور مسلط شده و دارای تیول و مرغوب ‌ترین زمین‌ها شدند و به ستم، اموال مردم را مصادره می‌کردند.(۳)

عثمان از بیت المال به خاندان خود تا می‌توانست می‌بخشید. او به شهرهای مختلف نامه می‌نوشت و دستور می‌داد تا والی آن شهر به منسوبین او از بیت المال مبالغ زیادی بپردازد.

مثلاً به والی بصره، عبدالله بن عامر نوشت که ششصد هزار درهم از بیت المال بصره به دامادش بپردازد.

۳. بدرفتاری و جسارت به برخی از صحابه‌ی بزرگ و مورد عنایت پیامبر (صلّی الله علیه و آله)

او ابوذر صدیق را به ربذه تبعید کرد و عبدالله بن مسعود را کتک زد و عمار یاسر را ناسزا گفت که منجر به مخالفت قبیله‌ی بنی مخزوم با او شد.(۴)

پی نوشت ها:

۱. مسعودی، مروج الذهب، ترجمه پاینده، تهران، علمی فرهنگی، چاپ چهارم، ۱۳۷۰ش. ج۱، ص۶۸۹.

۲. جعفریان، رسول، تاریخ تحول دولت و خلافت، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۷۳ش. ص ۱۲۶.

۳ . مسعودی،همان، ص ۶۹۳.

۴ . یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، با ترجمه‌ی محمدابراهیم آیتی، تهران، علمی فرهنگی، چاپ هفتم، ۱۳۷۴ش. ج۲، ص۶۸ ـ ۶۶.