آیا فاطمه(س)، مردانی که به علی(ع) جسارت کرده بودند را تهدید کرد که در صورت ادامه رفتارشان، موی سر خود را پریشان خواهد کرد؟! آیا این ‌کار با عصمت آن حضرت، منافات ندارد؟

در منابع حدیثی و تاریخی و به صورت پراکنده، نقل‌های مختلفی درباره بی‌حرمتی به حضرت فاطمه(س) آمده است:

ابو‌هاشم می‌گوید: هنگامى که على(ع) را از خانه بیرون بردند، فاطمه(س) نیز پیراهن پیامبر خدا(ص) را روى سرش گذاشت و دست حسنین(ع) را گرفت و به دنبال آن‌حضرت بیرون آمد و خطاب به ابوبکر فرمود: «مرا با تو چکار؟! می‌خواهى بچه‌هایم را یتیم کنى و مرا بی‌شوهر؟ به خدا سوگند! اگر گناه نبود، مویم را پریشان ‌کرده و به درگاه پروردگارم فریاد می‌زدم». مردى از میان آن جمعیت -خطاب به ابوبکر یا عمر- گفت: از این کار چه منظورى دارى؟ [می‌خواهى عذاب بر این امّت نازل کنى؟] سپس فاطمه(س) دست على(ع) را گرفت و از مسجد بیرونش آورد.

بررسی سند روایت:

روایت از حیث سند ضعیف است؛ زیرا:

اوّلاً: در سلسله سند آن، فردی به نام معلّى بن محمد بصری وجود دارد که بعضی از کتاب‌های رجالی او را از جهت مذهب و حدیث، مضطرب دانسته‌اند.
علاوه بر این‌که؛ در این روایت نامی از ابوهاشم به میان آمده است که مشخص نیست چه کسی است و مجهول می‌باشد.

ثانیاً: این روایت یک نقل تاریخی است و از امام معصوم نقل و صادر نشده است. لذا حدیث موقوف است که حدیث از اقسام حدیث ضعیف می‌باشد. مگر آن‌که قراینى وجود داشته باشد که به طور عادت موجب اطمینان به صدور آن از معصوم(ع) گردد.

بررسی متن روایت:

با قطع نظر از ضعف سند، این روایت منافاتی با عصمت حضرت زهرا(س) ندارد؛ زیرا:

۱. در روایت یاد شده، تأکید شده که اگر این ‌کار گناه نبود، اقدام به انجام آن می‌کردم. این بیان مانند سخن حضرت یوسف(ع) است که قرآن درباره آن می‌فرماید: «وَ هَمَّ بِها لَوْ لا أَنْ رَأى بُرْهانَ رَبِّهِ».
۲. در مواردی چون خطبه فدکیه که در مسجد النبی(ص) بیان شد، فاطمه(س) در پشت پرده با مردم سخن می‌گفت، نه در جلوی چشم آنها. لذا ممکن بود در این واقعه نیز به پشت پرده رفته و در آنجا موی خود را پریشان کند، نه در بین نامحرمان که منافات با عصمت آن‌حضرت داشته باشد.
۳. از طرفی ایشان نفرموده که در آن جمع و در همان لحظه این ‌کار را انجام می‌دهد. شاید به منزل رفته و برای آن‌که پریشانی خود را نزد خدا اعلام کند به این ‌کار دست بزند.

البته دو توجیه اخیر با عبارت "لولا أن تکون سیئة" چندان همخوان نیست و توجیه اول مناسبتر است.

۴. به هر حال، تهدید فاطمه(س) باعث شد که مردم دست به اعتراض بردارند. لذا حضرت به همراه امام علی(ع)، بدون این‌که این ‌کار را انجام داده باشد، به منزل برگشتند.

پی نوشت:
الکافی، ج ۸، ص ۲۳۷
أسماء مصنفی الشیعة، ص ۴۱۸،
مرآة العقول ، ج ۲۶، ص ۱۸۳