راه های نفوذ شیطان در به هم زدن دوستی ها چگونه است و به چه طریق می باشد؟
به اندازه رذایل اخلاقی راه نفوذی شیطان برای به هم زدن دوستی ها هم وجود دارد. ما در ذیل به برخی امور که کمتر توجه می شود اشاره می کنیم:
۱. شوخي‌هاي بی جا و نامناسب
شوخي‌هاي ركيك و زننده و سبك شمردن و به بازي گرفتن دوستان، از مهمترین راه های نفوذی شیطان برای به هم زدن دوستی هاست.
حارث بن اعور كه از اصحاب علي(ع) بود،روزي مراتب اخلاص و ارادت قلبي خود را به عرض رسانيد و اظهار داشت: يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَنَا وَ اللَّهِ أُحِبُّكَ؛ اي اميرمؤمنان، من شما را دوست دارم.
چون سخن از دوستي به ميان آمد،حضرت فرمود:
يَا حَارِثُ أَمَّا إِذَا أَحْبَبْتَنِي فَلَا تُخَاصِمْنِي وَ لَا تُلَاعِبْنِي وَ لَا تُجَارِينِي وَ لَا تُمَازِحْنِي وَ لَا تُوَاضِعْنِي وَ لَا تُرَافِعْنِي.
ای حارث كسي را كه دوست داري:
الف. با او دشمني مورز.
ب. او را به بازي مگير.
ج. با او ستيزه‌جويي مكن.
د. از شوخي‌هاي نامناسب با وي بپرهيز.(۱)
۲. رعایت نکردن آداب نقد وانتقاد و خُرده‌گيري بر دوستان
انسان موظف است از لغزش‌هاي دوستانش تا اندازه‌اي چشم پوشد و باديدن هر خطايي لب به انتقاد نگشايد.
علي(ع) مي‌فرمايد:
عذر دوستت را بپذير و اگر نتوانست براي لغزش خود عذري بياورد توبراي او عذري بتراش.(۲)
يكي از دانشمندان مي‌گويد:عذر دوستان را بايد پذيرفت؛ اگر چه بي‌جا و غيرمنطقي نمايد؛ زيراهمين اندازه كه از كار خود پشيمان شد و پوزش خواست، به آن معنااست كه دستي براي دوستي و ادامة آن دراز كرده است. وظيفة شخص‌است كه چون دستي براي دوستي به جانب او دراز شود، بگيرد.
۳. پذيرش كلام سخن چين
سخن‌چيني و نيز پذيرش كلام سخن‌چين از عوامل پراكندگي دوستان ونابودكنندة رشته‌هاي مودّت است.
دوستان خوب بايد به يكديگر اعتماد داشته‌باشند؛ از پذيرش كلام سخن چينان بپرهيزند و چنان‌چه شنيدن گفتار اين گروه‌ذهنيّتي منفي در آن‌ها پديد آورد، مطلب را به نحو مناسب با يكديگر در ميان‌نهند تا زمينة هر گونه كدورت و جدايي از بين برود.
علي(ع) مي‌فرمايد:
هر كس سخن بدخواه و سخن‌چين را باور كند، دوست خود را تباه‌كرده است.(۳)
در اين موارد، زودباوري عامل جدايي دوستان است. دوستي اقتضامي‌كند كه به هر حرفی اعتماد نکنیم و گفتار سخن‌چينان را دروغ شماريم و در برابرشان باشيم تابدين‌وسيله هم آن‌ها زشتي كار خود را در يابند و هم دوست خويش را ازدست ندهيم.
۴. آزرده خاطر ساختن دوست
بايد از رفتار و گفتاري كه ماية رنجش دوست مي‌شود، به شدت پرهيز كردتا دوستي‌ها استمرار يابد.
علي(ع) مي‌فرمايد:
اِذا احْتَشَم‌َ الْمْؤمِن‌ُ أَخاه‌ُ فَقَدْ فارَقَه‌ُ.(۴)
زماني كه انسان دوست خود را ناراحت و خشمگين ساخت، زمينة‌جدايي را فراهم ساخته است. (در اين حديث شريف واژة «احتشم» به كار رفته است كه به معناي‌خشمگين و شرمنده ساختن ديگري است.)
پی نوشت ها :
۱. ابن بابويه، محمد بن على، الخصال، نشر جامعه مدرسین، ج۱، ص ۳۳۴ .
۲. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، آداب معاشرت( ترجمه جلد ۷۱ و ۷۲ بحار الأنوار)، ترجمه كمره اى، محمد باقر، اسلاميه، ج ۱ ، ص ۱۰۶ .
۳. همان ، ص ۱۰۵ .
۴. شريف الرضي، محمد بن حسين، نهج البلاغة( للصبحي صالح)، انتشارات هجرت، ص ۵۵۹
نظرات