آیا می توانیم همه ی اعمال نیک خود را به دیگران هدیه کنیم؟

مسلما انجام اعمال واجب ثواب داشته و موجب زیادتی استعداد کمال یابی و استحقاق نعمت های اخروی برای انسان خواهد بود.
در مورد امکان هدیه واجبات به دیگران نیز باید بگویم اگر چه در میان علما در این مورد اختلاف نظر دیده می شود ولی از ظواهر برخی از روایات می توان استفاده کرد که می توان به امید وصول ثواب به آنها ثواب اعمال واجب را به آنها هدیه کرد.

مثلا در روایت است که امام صادق علیه السلام در مورد کسی که پدر و برادر و یا خویشاوند خود را در حج خود شریک سازد، فرمودند: إِذاً یکتَبَ لَک حَجٌّ مِثْلُ حَجِّهِمْ وَ تُزْدَادَ أَجْراً بِمَا وَصَلْتَ؛ یعنی در آن صورت، یک حج در نامه عمل تو ثبت می کنند و مانند آن را در نامه عمل آنان ثبت می کنند. و تو اجر و پاداش زائدی دریافت می کنی؛ بدین جهت که صله رحم کرده ای.»(۱)

همچنین نقل است که راوی می گوید به امام کاظم علیه السلام گفتم: اگر کسی به حج برود و حج و عمره خود را و یا قسمتی از طواف خود را برای خویشاوند خود منظور کند، آیا اجر و پاداش خودش ناقص می شود؟ امام علیه السلام فرمود : نه، ثواب یک حج کامل برای خودش و ثواب یک حج کامل برای خویشاوند او منظور می شود. پاداش دیگری هم دارد که به خویشان و دوستان خود صله و خدمت کرده است. من گفتم: اگر آن شخص مرده باشد، باز هم ثواب حج به او می رسد و در موقعیت او تأثیر می گذارد؟ آن حضرت فرمود: آری. حتی ممکن است مورد خشم و غضب خدا باشد و به وسیله ثواب حج، مورد مغفرت قرار بگیرد، و یا اگر در تنگنا باشد، وسعت و گشایش یابد. من گفتم: مرده ای که در تنگنا بوده باشد، می فهمد که این گشایش و وسعت از کجا به او رسیده است؟ ایشان باز فرمودند: آری. من گفتم: اگر کسی باشد که با مذهب حق به دشمنی و ستیزه می پرداخته، باز هم ثواب حج برای او مفید واقع می شود؟ آن جناب فرمود: آری. عذاب او تخفیف می یابد.»(۲)

از اين روايت چند نكته فهميده مي شود:
۱- مي توان ثواب اعمال خود را نه تنها به پيامبران و ائمه اطهار عليهم السلام و اولياء الهي و مومنين و صالحان هديه نمود بلكه مي توان ثواب اعمال را حتي به بندگان گنهكار خدا كه گرفتار عذاب الهي هم هستند هديه نمود و آنها را با اين هدايا از عذاب رهانيد حتي اگر از مخالفين مذهب حق باشند.
۲-اگر در ثواب اعمال، دیگران را شرکت دهیم، نه تنها اجر و ثواب ما کم نخواهد شد، بلکه اجرمان بیشتر می شود و باعث کمال اعمال و ثواب بیشتر برای فاعل می شود؛ زیرا فاعل عمل مستحبی دو پاداش می برد: یکی انجام عمل مستحبی و دیگریانجام صله رحم به واسطه هدیه اعمال.
۳- علاوه بر اينكه میتوان ثواب اعمال را به اموات هديه نمود هچنین می توان زندگان را نيز در ثواب اعمال خود شريك ساخت.

پی نوشت:
۱- الکافی، ج ۴ ص ۳۱۶
۲- الکافی، ج ۴، ص ۳۱۵