آیا اینکه گفته می شود تاریخ تکرار می شود، صحیح است؟

در تاريخ چنين اصلي تعريف نشده است؛ چون اصل تكرار تاريخ وجود ندارشته و در تاريخ تكراري صورت نمي گيرد، چون اجزاي تشكيل دهنده تاريخ متفاوت هستند، مگر اينكه بگوئيم افعال صادره از عناصر تاريخي و اجزاي آنها تكرار پذير است.

براي مثال: يكي از علل انحطاط تمدنها در تاريخ فساد و تباهي هيئت حاكمه است و اين يك اصل مسلم تاريخي است كه در قرآن نيز بدان اشاره شده؛ هرگاه امتها و ملل گرفتار فساد و فحشاء و منكرات شده اند و از دستورات الهي سرپيچي نموده اند گرفتار سقوط و انحطاط و هلاكت شده اند و اين را نمي توان اصل تكرار تاريخ ناميد، بلكه سنت حاكم الهي است كه خداوند قرار داده است ؛ هر گاه حاكمان و اهل جوامع از فرامين الهي سرپيچي و تمرد كنند گرفتار هلاكت خواهند شد و هر كس طبق اين سنت الهي در زمين طغيان كند از مدار هستي ساقط خواهد شد.(غافر/۸۵)

بر اساس نظمي كه خداوند بر هستي حاكم كرده است و تكويني كه خداوند در خلقت تمام موجودات منظور داشته و حد و مرزي مشخص كرده است كه هر كس از آن تجاوز كند و ازخط قرمز عبور کند؛منقرض خواهد شد. بر اين اساس عواملي كه در انحطاط تمدنها و سقوط و هلاكت انسانها نقش داشته اند از هر ملتي صادر شود دچار سقوط خواهد شد.