آیا قرآن برای قوم بنی اسرائیل فضیلتی قائل است؟

در آیاتی به فضیلت بنی اسرائیل اشاره شده است:
«یَابَنىِ إِسْرَ ءِیلَ اذْكُرُواْ نِعْمَتىِ‏َ الَّتىِ أَنْعَمْتُ عَلَیْكمُ‏ْ وَ أَنىّ‏ِ فَضَّلْتُكمُ‏ْ عَلىَ الْعَالَمِینَ؛[بقره/۱۲۲] اى بنى اسرائیل! نعمت مرا، كه به شما ارزانى داشتم، به یاد آورید! و (نیز به خاطر آورید) كه من شما را بر جهانیان برترى بخشیدم!»

مفسران علل متعددى براى این برترى مطرح كرده اند از جمله:
۱. ارسال رسولانِ بسیار در بین بنى اسرائیل؛
۲. نزول كتاب هاى متعدد آسمانى بر آن ها؛
۳. غرق شدن فرعون و نجات بنى اسرائیل؛
۴. باز یافتن عظمت و استقلال و برخوردارى از نعمت هدایت به دست انبیاى بنى اسرائیل؛
۵. فرو فرستادن «مَنّ» و «سلوى» به خاطر آن ها؛
و... .

اما در این باره چند نكته را یادآور مى شویم:

۱. این برترى، دلیل برترى آن ها بر همه مردم تا قیامت نیست; بلكه مقصود، برترى آن ها نسبت به افراد، محیط و عصر نزول آیات الهى در زمان حضرت موسى بوده است; زیرا در قرآن مى خوانیم:
«كُنتُمْ خَیْرَ أُمَّة أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ...؛[آل عمران/۱۱۰] شما [امت پیامبراكرم(صلى الله علیه وآله)] بهترین امتى بودید كه براى نفع انسان آفریده شده اید...»
اگر بگوییم برترى بنى اسرائیل همیشگى است، با این آیه شریفه و آیاتى مانند آن منافات دارد.

۲. این فضیلت ها ارادى و از روى انتخاب خود بنى اسرائیل نبوده، بلكه اعطایى بوده است؛ بنابراین، فضیلت، به مفهوم مصطلح نیست.

۳. قوم بنى اسرائیل كه از همه افضل بودند بعد از مدتى به آیات الهى كفر ورزیدند، پیامبران الهى را كشتند، عصیان كردند، به حقوق دیگران تجاوز نمودند، نعمت ها را به جاى این كه در راه اطاعت خدا و سعادت خویش استفاده كنند، وسیله اى براى گناه، ناسپاسى، و گردن كشى قرار مى دادند و مدتى كه حضرت موسى براى آوردن تورات به كوه طور رفته بود، به گوساله پرستى روى آوردند. این اعمال زشت باعث شد تا یك قوم افضل از مقام خود سقوط كنند و به عذاب الهى گرفتار شوند.
از این رو قرآن مجید در آیات زیادى به ملامت قوم یهود پرداخته و به برخى بدعت ها وكارهاى خلاف و سرگذشت هاى شنیع آنان اشاره نموده است.
«ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الذِّلَّةُ أَیْنَ ما ثُقِفُوا إِلاَّ بِحَبْلٍ مِنَ اللَّهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ ضُرِبَتْ عَلَیْهِمُ الْمَسْكَنَةُ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ كانُوا یَكْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذلِكَ بِما عَصَوْا وَ كانُوا یَعْتَدُونَ؛[آل عمران/۱۱۲] هر جا یافت شوند، مهر ذلت بر آنان خورده است مگر با ارتباط به خدا، (و تجدید نظر در روش ناپسند خود،) و (یا) با ارتباط به مردم (و وابستگى به این و آن) و به خشم خدا، گرفتار شده‏ اند و مهر بیچارگى بر آنها زده شده چرا كه آنها به آیات خدا، كفر مى ‏ورزیدند و پیامبران را بناحق مى ‏كشتند. اینها بخاطر آن است كه گناه كردند و (به حقوق دیگران،) تجاوز مى ‏نمودند.»

«فَبِظُلْمٍ مِنَ الَّذینَ هادُوا حَرَّمْنا عَلَیْهِمْ طَیِّباتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَ بِصَدِّهِمْ عَنْ سَبیلِ اللَّهِ كَثیراً؛[نساء/۱۶۰] بخاطر ظلمى كه از یهود صادر شد، و (نیز) بخاطر جلوگیرى بسیار آنها از راه خدا، بخشى از چیزهاى پاكیزه را كه بر آنها حلال بود، حرام كردیم.»