آیا گروه ... یا آقای ... منحرف است؟

صاحبان ادعا بسیار هستند و عمر محدود انسان او را از اینکه به دنبال هر ادعایی راه بیفتد، باز می دارد. بنابراین بهتر است اصول و ضوابطی را بیاموزیم که با آن بتوانیم در مقابل مدعیان متعدد تکلیف خود را به سهولت بیابیم.

عدم پذیرش دربست غیر معصوم
۱.غیر از معصومان،  هیچ تضمینی برای صحیح بودن تمام سخنان و اعمال یک شخص وجود ندارد. بنابراین هیچ کس غیر از معصوم را نمی توان محور قرار داد. نهایت امر این است که اگر سخنی شنیدیم و آن را درست یافتیم، بپذیریم، البته به شرط اینکه تخصص لازم برای بررسی و صحت سنجی ادعا را داشته باشیم.

دقت در انتخاب یک فرد با توجه به اهمیت نوع مراجعه
۲. طبیعتا افراد غیر متخصص ناگزیر هستند به متخصصان دینی مراجعه کنند. مثلا مومنان که تحصیل و آموزش دینی نداشته اند، باید از محضر عالمان استفاده کنند تا دین خود را بهتر بشناسند. اما انتخاب متخصص نیز بی ضابطه نیست و هر چه رجوع به یک متخصص گسترده تر و خطیرتر شود، فرآیند انتخاب او حساس تر می شود. مثلا اگر کسی سرماخورده باشد، بدون دغدغه به هر پزشک عمومی که در دسترس او باشد، مراجعه می کند، اما اگر یک بیماری صعب العلاج داشته باشد، لیستی از بهترین متخصصان می یابد و بین آنها نیز با وسواس بالا انتخاب می کند. از همین رو، مومنان بدون وسواس خاصی، خیلی راحت پای منبر و سخنرانی یک روحانی می نشینند، اما برای انتخاب مرجع تقلید حتما باید تحقیق دقیقی داشته باشند. حال اگر کسی بخواهد وقت زیادی برای مطالعه آثار یک فرد صرف کند، یا خود را تحت متد تربیتی و ... او قرار دهد، باید دقت در انتخاب را بسیار بالا ببرد. و راه عمومی آن نیز این است که بنگرد، آیا آن شخص بین سایر متخصصان، وجاهت و جایگاه قابل اعتنایی دارد یا خیر؟ اگر سایر متخصصان تائید خاصی درباره او ندارند و حتی او را صاحب نام نمی دانند، قطعا صلاح نیست وقت قابل اعتنایی صرف آن مدعی کرد.

یافتن تمایز یک گروه یا فرد با دیگران و شناخت محور اصلی
۳. هیچ گاه باطل به شکل تماما باطل عرضه نمی شود. غذای سمی درصد بسیار اندکی سم دارد و عمده آن همان مواد انرژی بخش و مفید است. بنابراین نباید با دیدن چند مطلب صحیح و ارزشمند از یک نفر، فورا او را به شکل مطلق پذیرفت. بلکه همیشه باید جایی برای احتیاط در نظر گرفت. خصوصا که اگر فرد غرض سوئی داشته باشد، مطالب باطل خود را با ملاحظه بسیاری بیان می کند که قابلیت فریبکاری را داشته باشد. از همین رو اهل باطل، مدتها اغراض سوء خود را بیان نمی کنند. و سعی می کند فقط مطالب صحیح را بیان کنند تا بتوانند عده ای را خوب جذب نمایند و بعد برای کسانی که جذب شده اند، اغراض سوء خود را کم کم عملیاتی می کنند.  

پرهیز از افراد شهرت طلب
۴. اهل حق به دنبال مطرح کردن خود و مشهور شدن و ... نیستند، بنابراین هر گاه فردی ادعایی داشت که مطرح کردن خودش را در ضمن مطالبش به شکل برجسته مطرح می کرد، همین امر را می توان قرینه ای برای اغراض سوء او دانست و عقلا پرهیز از او را معیار اصلی قرار داد.