علت تأخير یا عدم استجابت دعا چیست؟

خداوند نسبت به بندگانش مهربان است و خير و خوشبختي مؤمنان را مي‌خواهد، از اين رو اگر خواسته آنان به ضررشان است، اما آنان به جهت عدم اطلاع از باطن امور از خداوند آن را مي‌خواهند، اجابت نمي‌كند.

چند نكته مهم كه دانستن آن، باعث تأمّل در أنديشه ها و قوّت روحي مي شود:

۱- نكتۀ أول:
خداي متعال با بندگانش دشمني ندارد و مسلما اراده ي او بر کمال بندگانش مي باشد. تمام دستورات دين گواه بر اين مطلب مي باشند که خداي متعال به هر وسيله اي به دنبال کمال انسان است.

۲- نكتۀ دوم:
تأخير و عدم اجابت دعا، نشان كم لطفي و كم محبتي خدا نيست، بلكه گاهي بر عكس، هرچه بيشتر تأخير شود، دليل بر بيشتر دوست داشتن خدا است. در كلام معصومين(ع) داريم: "وقتي كه مؤمني دعا مي كند،‌خداوند به ملائكه مي فرمايد: دعايش را مستجاب نمودم، ولي آن را نگه داريد و عطا نكنيد كه من دوست دارم صداي اين بندة مؤمن را بشنوم. بنده‌اي هم هست كه دعا مي كند و خداوند مي فرمايد: زود حاجتش را بدهيد كه آوازش را دوست ندارم".
در روايت نيز آمده است كه:«ان الله اذا احبَّ عبداً غطَّهُ في البلاء غطّاً؛(۱) خداوند وقتي بنده اي را دوست بدارد، او را با سختي ها و مشكلات مواجه مي سازد». پيامبران و اولياي الهي بيش از ديگران در زندگي خود با مشكلات روبرو بوده اند.

۳- نكتۀ سوم:
اگر به خاطر مشكلاتي، حس نااميدي در شما به وجود آمده، مشكلات زندگي امتحان الهي است، بايد با صبر و تحمّل از آزمون موفق به در آييد؛ به ظاهر قضيه نگاه نكنيد. به نتايج معنوي و آثار اخروي رويدادهاي زندگي توجه داشته باشيد. زندگي هميشه با رنج و مشكلات آميخته است. بعضي به ظاهر خوشبخت به نظر مي رسند. امّا در واقع زندگي شان سراسر پوچ و بي معنا است و هيچ نتيجه و پاداش اخروي ندارند.
خداوند منان با طول دادن اجابت ما را بيش تر به حالت انابه و تضرع در درگاهش نگه مى‏دارد. اين لطف بزرگى است كه به اين وسيله ارتباط عبد با معبود حفظ مى‏ گردد. در پى آن الطاف بى‏ شمار ديگرى نصيبش مى‏ شود.

۴- نكتۀ چهارم:
سختي و مشكلات زندگي زمينه ترقّي و رشد معنوي است. بايد خوشحال باشيد كه خداوند شما را شايسته اين مقام دانسته است. از فضاي پيش آمده نهايت استفاده را كرده و در آغوش پر مهر پروردگار، مشكلات تان را حل كنيد. قدر دان اين لحظات ناب باشيد. مشكلات در زندگي پل پيروزي و نردبان ترقي انسان است. كمالات در برخورد با مشكلات و غلبه بر آن ها ظهور و بروز مي كند. جوهره انسان در ميدان هاي مبارزه با سختي ها جلوه مي يابد. اين از سنت هاي الهي است. بايد از خداوند، استقامت و صبر و استواري طلب نماييم. از او بخواهيم ما را در آزمايش هاي سخت و دشوار زندگي موفق و پيروز سازد.

۵- نكتۀ پنجم:
به ابعاد مثبت زندگي خود نيز توجه داشته باشيد؛ اگرچه دچار مشكلاتي هستيد كه شما را رنج مي دهد و از اين لحاظ وضعيت خود نامطلوب تر از ديگران مي بينيد، امّا جنبه هاي مثبتي نيز در زندگي شما وجود دارد كه ديگران بي بهره از آن هستند، همانند نعمت سلامتي و ...

۶- نكتۀ ششم:
هميشه به خداوند توكل داشته باشيد؛ نقش توكل در زندگي بسيار راه گشا است. انسان اگر واقعاً به خدا توكل نمايد، خداوند مشكلات زندگي او را برطرف مي كند. خداوند در قرآن مي فرمايد: «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ؛(۲) هر كس بر خدا توكل كند، خدا او را كفايت مي كند.»

** نكته پاياني:
توجه و دقت به مضمون اين آيه روحيه اميد را در انسان تقويت مي كند: «فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً، إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً؛(۳) پس حتماً با سختي آساني است، حتماً با سختي آساني و گشايشي است». و روزي مي رسد كه اكثر ما پي خواهيم برد كه عدم اجابت برخي از دعاهايمان خود يك نعمت بزرگ و با ارزش بوده و از خداوند بابت اصرار و بي قراري ها و گله گذاري هايمان عذر خواهي خواهيم كرد.
اگر به اوصاف الهي توجه کنيم و به صفات پروردگار ايمان بياوريم و بدانيم خداوند بخشنده و مهربان است، در مي يابيم که اگر خواسته‌هاي انسان بر آورده نمي شود، دليلش بخل نيست. خداوند با توجه به کمال و سعادت و مصلحت انسان خواسته‌هاي او را اجابت مي کند.
پس تأخير اجابت دعا، نشان کم لطفي و کم محبتي خدا نيست، بلکه گاهي بر عکس، هرچه بيشتر تأخير شود، دليل بر بيشتر دوست داشتن خدا است.

پي نوشت ها:
۱.بقره(۲)، آيه ۱۵۵.
۲. ثقه الاسلام كليني، الكافي،ج۲،ص۲۵۳، دار الكتب الاسلاميه، طهران، ۱۳۶۵ ه.ش
۳. انشراح(۹۴)، آيه ۵ و۶.