برای درمان عصبانیت و بی حوصلگی چه راهکارهای عملی وجود دارد؟

با سلام فردی ۳۲ ساله ام که زیاد عصانی می شوم وخودم دیگر از این وضع رنج می برم وهر وقت عصانی بشم هرچی جلوم باشه میشکنم ویا پرتاب می کنم متاهل هستم وزنم از این عصانیت من دیگر تحملش تمام شده وبعد از هر بار عصانیت وشکستن چیزی فورا"پشیمان وآرام می شوم کمکم کنید.

با سلام خدمت شما دوست گرامی
رذایل اخلاقى و از جمله خشم از جمله بیماری هایی هستند كه برای درمان آن باید علت آن را ریشه یابی كرد. یعنی براى ریشه كن كردن این صفت رذیله، نخست به سراغ ریشه ها برویم، چرا كه تا ریشه ها قطع نشود، این نهال شوم همچنان پابرجاست. بنابراین در آغاز باید دید منشأ پیدایش غضب چیست و كجاست؟

هر ناراحتی موجب شعله ور شدن آتش خشم و غضب نمی گردد، بلكه خشم آن گاه زبانه می كشد كه انسان خود را حریف طرف مقابل و شخص مغضوب ببیند و لااقل خود را با او متساوی و در یك مرتبه احساس كند، امّا اگر از عمل و برخورد فرد قدرتمندی ناراحت گردد، اگر چه غم و حزن در قلب او پدیدار می شود، امّا چون از انتقام ناتوان است،‌چاره ای ندارد جز این كه غضب خود را فرو برد. این خشم به باطن بر می گردد و عقده درونی ایجاد می كند و به كینه تبدیل می شود.(۱)

بنابراین چون فرد خشم آلود غالباً خود را در موضع قدرت و برتری و سلطه می بیند، باید با عواملی كه باعث شعله‌ور شدن غضب می شود، پنجه درافكند و با عامل آن ها كه "حبّ نفس" (خویشتن خواهی) می باشد، یا مال دوستی و جاه طلبی و شهرت خواهی و تكبّر و ... مبارزه كند، روحیه و میانه روی به نفس ببخشد تا "حبّ نفس" وسیلة انسان گردد و او را در جاده "كرامت و عزّت" راه ببرد، نه این كه بر آدمی چیره گردد و او را در لجنزار "غرور و خودپسندی" فرو ببرد.
عوامل دیگری نظیرجهل و حماقت، ضعف نفس، تكبر، لجبازی، غرور، كار زیاد، خستگی، گرسنگی و تشنگی نیز موجب شعله ور شدن عصبانیت می گردد.

برای درمان عصبانیت راهكارهایی وجود دارد از جمله :

۱. حتما در ساعات كاری خود تامل كنید . در صورت امكان از آن بكاهید. در صورت عدم امكان، سعی كنید فواصلی را در بین كار به استراحت بپردازید تا از خستگی شدید، بكاهید.
۲. رفتارهای عادی و روزمره خود را نیز با تسلط كامل بر رفتار و بدون شتابزدگی انجام دهید. آن ها را آرام آرام تعقیب كنید تا نرم‏خویی و پرحوصلگی برتمام رفتارهای شما حاكمیت پیدا كند.
۳. از حساسیت بیش از حد در هر زمینه بپرهیزید. كاملاً به خود مطمئن باشید كه می‏توانید روحیه خود را تغییر دهید، ولی برای نتیجه گیری عجول نباشید، بلكه با خود فكر كنید باید حداقل به طور مثال یك سال بر رفتارهای خود كار كنید. اگر چنین نمودید، حتماً پس از آن، دگرگونی رفتاری خواهید داشت.
۴. همواره در هر مسأله‏ای ابتدا از دیگران انتظار بدترین برخورد را داشته باشید. خود را برای پذیرش آن آماده كنید. این مسئله باعث می‏شود برخوردهای بهتر از مورد انتظار در شما ایجاد خشنودی نماید. در حالی كه اگر همیشه انتظار برخورد خوب داشته باشید، چه بسا نتیجه عكس خواهید گرفت.
۵. از تفریحات سالم و تقویت كننده اراده مانند كوهنوردی، شنا، دو و پیاده‏روی و گردش در طبیعت و... استفاده كنید.
۶. در تصمیم‏گیری‏ها حتی‏الإمكان با افراد عاقل و پخته مشورت نمایید. از اقدامات عجولانه و مطالعه نشده بپرهیزید.
۷. بیش تر با افراد خوش اخلاق معاشرت كنید.
۸. از موقعیت‏هایی كه زمینه تندخویی در آن فراوان است، دوری كنید. در موقعیت‏هایی حضور یابید كه رفتار پرخاشگرانه در آن جا دیده نمی‏شود.
۹. پیش از هر عملی در مورد پیامد آن تفكر و اندیشه كنید و آن گاه اقدام نمایید. با تمرین این راهكار و به كارگیری آن در مورد تمام رفتارها، اندك اندك كنترل خویش را بر تمام رفتارها توسعه بخشید.
۱۰. به برخی رفتارها و حالاتی كه از افراد سر می‌زند و شما را عصبانی می‏كند ،توجه نكنید، مثلاً اگر كسی با حرف ناروا شما را ناراحت می‌كند، از شنیدن وگوش سپردن به سخنان وی دوری كنید، حتی گوش ندهید یا محیط را ترك كنید. به گفته‏های او دقت و توجه نكرده و آن ها را در ذهن خود مرور نكنید. نسبت به دیگر اعمال فیزیكی و رفتارهای پرخاشگرانه و تحریك كننده همین طور واكنش نشان دهید و راه بی‏توجهی را پیش گیرید.
۱۱. سطح شناخت خود را با مطالعه و تفكر از زشتی، ناپسند بودن، غیرقابل جبران بودن اعمال پرخاشگرانه بالا ببرید. آیات، روایات و داستان‏هایی راكه در مورد این نوع رفتارها و آثار آن‏ها نوشته شده است، مطالعه كنید. بعد در مورد آن ها فكر نمایید، حتی در برخی موارد به آثار رفتار تندی كه مرتكب آن شده‏اید، توجه نمایید. آن عمل و زشتی آن را در ذهن خود مرور و بزرگ معرفی كنید، به گونه‏ای كه به خود هشداری از درون دست یابید. آثار فردی و اجتماعی و پیامدهای حیثیتی عمل زشت را در ذهن خود مرور كنید. زشتی آن را برای خود بزرگ جلوه دهید تا از درون از آن عمل متنفّر شوید.
۱۲. از خواندن قرآن و در نوبت‏های متعدد در طول ۲۴ ساعت غفلت نورزید، چه قرآن تأثیر زیاد در رسیدن به آرامش درونی دارد. عبادت‏های خود مانند نماز را در اول وقت و با حضور قلب به جا آورید كه تأثیر بزرگی در رسیدن به اطمینان خاطر دارد.
۱۳. با خود شرط كنید كه هیچ گاه و در هیچ وضعی برخورد تند نداشته باشید. اگر ناگهان از شما برخورد تندی سر زد، خود را جریمه كنید؛ مثلاً تصمیم بگیریدكه مثلاً اگر بر سر كسی فریاد زدید، فلان مبلغ صدقه بدهید. كارآیی این روش، بسیار بالا است. بسیاری از علمای بزرگ بدین سان تمرین عملی و خودسازی كرده‏اند.
۱۴. شرح موارد فوق را در جدولی بنویسید. موارد انجام و یا سرپیچی از آن را یادداشت كنید. سعی كنید موارد تخلف را كاهش داده و بیش تر از پیش، خود را به انجام توصیه‌ها مقید سازید، حتی پیش از بروز آن موقعیت‏ها و به صورت مستمر، راهكارها را سرلوحه اعمال خود قرار دهید. از آن به بعد باید میزان پرخاشگری شما كاهش یابد. آن ها را نیز یادداشت كنید. كم كم از میزان آن‏ها در طول روز، هفته و... بكاهید و خود تنبیهی را به كار بگیرید.
موفق باشید.

پی نوشت:
۱. سید عبدالله شبر، اخلاق، ص ۲۵۲، مترجم محمد رضا جباران.