با توجه به اینکه در عصر ائمه اطهار حکومت طاغوتی و غیر الهی بود، نماز جمعه به چه شکل برگزار می شد؟

هر چند ما حکومتی غیر از حکومت ائمه معصومین(علیهم السلام) و نائبان آن حضرات را حکومت طاغوتی می دانیم ولی خلفای دوران ائمه،بعنوان خلیفه مسلمین حکومت می کردند و در اقامه برنامه های عبادی همچون نماز جمعه،حج و ... هر چند در ظاهر جدیت بخرج می دادند.
زمامداران ـ خواه خلفای راشدین یا حکام اموی و عباسی ـ غالباً خود اقامة جمعه می کردند یا اشخاصی را برای اقامة نماز جمعه در شهرها و در مرکز تعیین می نمودند. بنابراین اقامة نماز جمعه از مناصب خاص آنان بود و بدون اجازة آنان، هیچ شخصی نماز جمعه را برگزار نمی کرد،[۱]
در حالی که نماز جمعه نزد امامیه، همچون نماز عیدین (فطر و اضحی) از مناصب خاص ائمه((ع)) یا منصوبین از جانب آن هاست: «همانا اقامة [نماز] جمعه برای ما (ائمه) است و اقامة [نماز] جماعت برای شیعیان ماست».[۲]
با عنایت به برخی شواهد تاریخی، شاید بتوان چنین استنباط نمود که ائمه(علیهم السلام) با در نظر گرفتن مقتضیات و شرایط خاص هر زمان، مواضع مختلفی را اتخاذ می کردند. برای مثال در برخی از شرایط به جهت تقیه، از اقامة نماز جمعة مستقل از نمازهای خلفا، خودداری نموده و اصحاب خود را به حضور در نماز جمعة خلفا تشویق می نمودند. در حالی که در شرایط دیگر، اصحاب ائمه(علیهم السلام)نماز جمعة خلفا را ترک نموده و ائمه(علیهم السلام) به آن ها اذن می دادند تا خودشان نماز جمعه اقامه کنند.
از دیدگاه شیعه، حاکمان جور و امامان جمعه و جماعت منصوب از طرف آنها مشروعیت نداشته و نمی‌توان به امامت آنان نماز خواند. با این حال، بر پایه برخی احادیث، امامان شیعه علیهم السلام و پیروان ایشان از باب تقیه یا به دلایلی دیگر گاه در مراسم نماز جمعه شرکت می‌کردند،[۳ ]

پی نوشتها:
[۱]. بدرالزاهر، تقریر آیت‌الله بروجردی، ص ۶.
[۲]. همان، ص ۲۴.
[۳]. زراری، تاریخ آل زراره، اصفهان، ج۲، ص۲۷؛ نوری، مستدرک الوسائل، قم، ج۶، ص۴۰؛ جابری، صلاة الجمعه: تاریخیاً و فقهیاً، ۱۳۷۶ش، ص۲۴.