معیار انتصاب نوّاب اربعه به نیابت چه بوده است؟

امامان معصوم (علیهم السلام) بر اساس حکمت رفتار می کردند و قطعاً در نصب ها یک سری معیارها و ملاک هایی را مد نظر داشتند از قبیل:

۱- تقیّه و رازداری در حدّ بالا
سفیر اوّل حضرت، عثمان بن سعید برای رعایت تقیه می کوشید تا خود را از بازرسی های رژیم عباسی دور نگه دارد. او بدین منظور در هیچ بحث و مجادله مذهبی یا سیاسی به صورت آشکار درگیر نمی شد.
حسین بن روح نیز در راستای رعایت و حفظ تقیه، یکی از خدمتگزاران خود را تنها به این دلیل که معاویه را لعن نمود عزل و اخراج کرد.

۲- صبر و استقامت بسیار عالی و ممتاز
عده ای از ابوسهل نوبختی پرسیدند: چرا تو نایب خاص آن حضرت نشدی؟ او در جواب گفت: «آنان (امامان) بهتر از همه می دانند که چه کسی لایق این مقام است. من آدمی هستم که با دشمنان رفت و آمد دارم و با آنان مناظره می کنم. اگر آنچه را که ابوالقاسم حسین بن روح درباره امام مهدی می داند من می دانستم، شاید در بحث هایم با دشمنان، آن گاه که جدال و لجاجت آنان را می دیدم، می کوشیدم تا دلایل بنیادی را بر وجود امام ارائه دهم و در نتیجه محل اقامت او را بر ملا می ساختم. اما اگر ابوالقاسم حسین بن روح، امام را زیر عبای خود پنهان داشته باشد، و بدنش را با قیچی قطعه قطعه کنند تا امام مهدی را نشان دهد، هرگز عبای خود را کنار نمی زند و امام را نشان نمی دهد».

۳-  فهم عالی نسبت به دیگران
شیخ طوسی در کتاب «الغیبة» به فهم و درایت آنان اشاره کرده است.

۴- حسّاس نبودن حکومت نسبت به آنان
امام مهدی در انتخاب نایبان خاص خود از افرادی استفاده می کرد که در دستگاه ظالمان عباسی نسبت به آن ها حساسیتی نباشد، چون نیابت خاص، کاری بود بسیار مخفی و مبهم و مهم؛ و لذا هر یک از آنان دارای شغل بوده، کاسبی می کردند تا شناخته نشوند.