چرا امام حسین(ع) و اهل بیتش برای رفع تشنگی از شیر حیواناتی که همراه داشتند مانند شتر، استفاده نکرده بودند؟

در رابطه با موضوع تشنگی در روز عاشورا دو نکته لازم به تذکر است:

۱- عمل ناجوانمردانه و بیرحمانه لشکریان یزید در بستن آب به روی امام حسین(ع) و یارانش است. در حالی که طبق منابع معتبر و متعدد تاریخی، زمانی که لشکریان حرّ با امام ملاقات کرده بودن، امام حسین(ع) نه تنها تمام سربازان حر را سیرآب کردند، بلکه اسبهای آنها را هم سیرآب کردند(۱)، آنهم با آبی که به همراه داشتند.

اما لشکریان کوفه، در اقدامی ناجوانمردانه، آب را بر اهل بیت پیامبر(ص) بستند و مانع دسترسی آنان به آب شدند. لذا اهل بیت(ع) در مضیقه قرار گرفته و به سختی می توانستند به آب دسترسی پیدا کنند. بخصوص در روز عاشورا، که با توجه به نوع جنگ آن دوره که با پوشیدن زره و حمل سلاح و نبرد تن به تن همراه بوده است، این اقدام غیرانسانی لشکریان کوفه سبب شد که امام و یاران باوفایش،به تشنگی و عطش سختی دچار شوند.

۲- اصولاً در هیچ‏یك از منابع متقدّم به محوریت و اهمیّت مسأله عطش - چنان‏كه در بین منابع متأخر و برخی مداحان مشهور شد - برخورد نمی‏كنیم. جالب آنكه با مطالعه دقیق رجزها و اشعار حماسی امام(ع) و یارانش در معركه نبرد، هیچ‏گونه اشاره‏ای به مسأله تشنگی و فشار آن نمی‏بینیم.

بالعكس آنچه در این اشعار و نیز كلمات و عبارات امام(ع) در روز عاشورا می‏بینیم، سراسر حكایت از عزّت، حماسه و سربلندی دارد. به عنوان مثال كافی است اشاره كنیم كه این عبارت مشهور در بحبوحه نبرد روز عاشورا از امام حسین(ع) صادر شده است: «الا و ان الدعی بن الدعی قد ركزنی بین اثنتین بین السلّة و الذلّة و هیهات منا الذلّة یابی اللَّه ذالك لنا و رسوله و المؤمنون و حجور طابت و طهرت و انوف حمیّة و نفوس ابیّة من ان نؤثر طاعة اللئام علی مصارع الكرام»(۲). «آگاه باشید كه زنازاده پسر زنازاده (ابن زیاد) مرا بین دو چیز مخیر ساخته است: یا با شمشیر كشیده آماده جنگ شوم یا لباس ذلّت بپوشم و با یزید بیعت كنم؛ ولی ذلّت از ما بسیار دور است و خدا و رسول خدا و مؤمنان و پرورده ‏شدگان دامن‏های پاك و اشخاص با حمیّت و مردان با غیرت، چنین كاری را بر ما روا نمی‏دانند كه ذلّت اطاعت از مردم پست را بر كشته شدن با عزّت ترجیح دهیم».

متأسفانه در برخی مجالس و محافل عزاداری، محور عزّت و حماسه و سربلندی در این نهضت كم‏رنگ‏تر شده و در عوض رقّت و عطوفت بر امام(ع) به عنوان محور اصلی مورد توجه قرار گرفته است. عده ‏ای به منظور هر چه رقیق‏تر نشان دادن صحنه كربلا، برخی از گزارش‏های غیر واقعی افزوده ‏اند و در برخی از موارد، چهره ‏ای ذلیلانه از امام(ع) به نمایش گذاشته‏ اند. آری گرچه این گزارش‏ها در آوردن اشك حتی از سنگ كارساز است؛ اما از سوی دیگر بر چهره عزّتمندانه امام حسین(ع) و عاشورا خدشه وارد می‏كند. و شیعیان فرهیخته را در تحلیل‏ها با چالش‏های اساسی روبه رو می‏سازد. بدین ترتیب با بهانه دادن به دست دشمنان، كاری‏ترین ضربات بر عزت‏مداری شیعه وارد می‏شود(۳).

در ضمن باید توجه کرد که هر شتری لزوما شیر ندارد. و شاید شترهایی که فرزند داشته باشند و شیر ده باشند را برای مسافرت استفاده نکنند. علاوه بر آنکه شیر شتر ظاهرا کمی شور و دارای طبع گرم است که برای رفع عطش مناسب نیست.

پی نوشتها:

۱- تاریخ طبری ج۵ص۴۰۰-۴۰۱؛ الارشاد،شیخ مفید، ج۲ص۷۷-۷۸.
۲- الهوف،سید بن طاوس، ص ۱۲۳ و ۱۲۴.
۳- به جهت آگاهی بیشتر از نفس عزت‏طلبی در نهضت امام(ع) و چگونگی چالش آن با این روایت‏های دروغین و كیفیت متن و سند این روایات ر.ك: مقاله «عزت‏طلبی در نهضت امام حسین(ع)»، نعمت اللَّه صفری فروشانی، مندرج در مجله حكومت اسلامی، ش ۲۶، ص ۷۹ - ۱۱۶.