توضیح اجمالی در مورد عصمت مي‌خواستم؟

انسانها به سه دسته تقسیم می شوند:

الف: گروهى غافل محض اند كه اصلًا خدا را حاضر و ناظر خود نمى‏‌داند.
إِنَّ الَّذینَ كَفَرُوا سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَ أَنْذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنْذِرْهُمْ لا یُؤْمِنُونَ؛[بقره/۶) كسانى كه كافر شدند، براى آنان تفاوت نمى‌‏كند كه آنان را (از عذاب الهى) بترسانى یا نترسانى ایمان نخواهند آورد.

ب: گروهى غافل نسبى و حاضر نسبى هستند و در برخى كارها خدا را حاضر مى‌‏دانند و عمل مطابق دستور او انجام مى‌‏دهند و گاهى اوقات غضب و شهوت بر آنها چیره مى‌‏شود و آنها را به انجام كارهاى خلاف دعوت مى‌‏كند و از خدا غفلت مى‌‏كنند.
وَ آخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلاً صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً عَسَى اللَّهُ أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ؛[توبه/۱۰۲] و گروهى دیگر، به گناهان خود اعتراف كردند و كار خوب و بد را به هم آمیختند امید مى‌رود كه خداوند توبه آنها را بپذیرد به یقین، خداوند آمرزنده و مهربان است.
در برخى روایات ما وارد شده كه اینان زمانی که در حال گناه هستند، ایمان ندارند. زیرا برخلاف دستور خدا و بر طبق دستور نفس خود عمل مى‌‏كند. در حقیقت، در حال گناه، این علم را كه گناه باعث رنج عذاب اخروى و دورى از خدا و لطف او مى‌‏شود، به فراموشى مى‌‏سپرد.
محمد بن حكیم گوید: خدمت حضرت امام ابو الحسن علیه السّلام عرض كردم گناهان كبیره آدمى را از ایمان بیرون مى‌‏كند، فرمود: آرى و صغیره هم، رسول خدا صلّى اللَّه علیه و اله فرمود: مؤمن زنا نمى‌‏كند و مرتكب دزدى هم نمى‌‏شود در حالى كه مؤمن باشد.[۱]

 در من لا یحضر الفقیه حدیثی آمده که معنای روایت بالا را روشن تر می کند:
امام باقر علیهم السلام فرمود پدرم‏ علیه السّلام مى‏‌فرمود: هر گاه زناكار مشغول عمل شود روح ایمان از او مفارقت كند، گوید: پرسیدم: آیا از ایمان اندكى در قلب او می‌ماند یا اینكه جملگى از او كناره مى‌‏جوید؟ فرمود: نه بلكه علاقه‌‏اش باقى است چون برخیزد- یا توبه كند- باز خواهد گشت.[۲]
اگر در آن لحظه علم به اینكه عاقبت گناه دوزخ و دورى است و دوزخ و دورى رنج عظیم است، در نزد او حاضر بود، محال بود كه مرتكب گناه شود و در دام شیطان بیافتد. بلكه شیطان در آن لحظه آن عمل زشت را آرایش كرده و به صورتى زیبا به انسان گنهكار جلوه داده است و او را به گناه متمایل كرده است.

ج: اما گروهى هم هستند كه دائم الحضورند. آنها نه گناه مى‌‏كنند و نه اشتباه مى‌‏كنند. چنانكه مومن در حالت ایمان و حضور گناه نمى‌‏كند، دائم الحضور اصلًا گناه نمى‌‏كند حتى فكر گناه و میل به گناه هم در آنها نیست. زیرا اولیاء حق همان گونه كه به سوزاندگى آتش یقین دارند، به سوزاندگى گناه نیز یقین دارند. و شیطان نیز هیچ نفوذی در آن ها ندارد:
قَالَ رَبّ‏ِ بمِا أَغْوَیْتَنىِ لَأُزَیِّنَنَّ لَهُمْ فىِ الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِیَنهَّمْ أَجْمَعِینَ* إِلَّا عِبَادَكَ مِنهْمُ الْمُخْلَصِینَ *[حجر، آيات ۳۹ و ۴۰] گفت: پروردگارا بخاطر اینكه اغوایم كردى هر آینه در زمین زینت مى‌‏دهم در نظر آنان، و هر آینه همگیشان را اغواء مى‌‏كنم* مگر بندگان مخلصت را.

[۱]. بحار الأنوار ، ج‏۶۶، ص: ۶۳.
[۲]. من لا یحضره الفقیه، ج‏۴، ص: ۲۲.