فلسفه وجود برزخ چیست؟

بعضی معتقدند که برزخ به عنوان فاصله ای میان دنیا و قیامت، انسان را آماده می کند تا از مرحله دنیایی وارد مرحله اخروی شود. از جمله علامه طباطبایی می فرمایند: دنیا دار عمل، و برزخ دار آماده شدن براى حساب و جزاء، و آخرت دار حساب و جزاء است.[۱]

همچنین ایشان در جای دیگری می نویسند: حال انسان در زندگى برزخى بسیار شبیه است به حال كسى كه براى رسیدگى اعمالى كه از وى سر زده به یك سازمان قضایى احضار شود و مورد بازجویى و بازپرسى قرار گرفته به تنظیم و تكمیل پرونده اش بپردازند، آنگاه در انتظار محاكمه در بازداشت بسر برد.[۲]

و شاید یکی از دلایل دیگر وجود عالم برزخ این باشد که با مرگ یک نفر پرونده اعمال او به طور کامل بسته نمی شود. مثلا کسی که وقفی انجام داده یا سنت حسنه ای به جا گذاشته یا فرزند صالحی تربیت کرده یا کتاب خوبی تالیف کرده و یا ... تا صدها سال بعد از مرگش پرونده اعمالش هم چنان مفتوح است و آثار و نتایج عملش همچنان ادامه دارد. همین طور کسی که امتی را به انحراف کشانده و بدعتی را پایه گزاری کرده و ... تا صدها سال عمل او امتداد دارد و همچنان پرونده اعمالش باز است.

این مساله با توجه به اعتقاد به رجعت نیز خود را نشان می دهد. ما معتقدیم که عده زیادی به دنیا باز می گردند و نزاع حق و باطل ادامه می یابد و معنای بازگشت این افراد به دنیا این است که پرونده آنها همچنان مفتوح خواهد بود.

و شاید یکی از دلایل دیگر برپایی عالم برزخ این باشد که عده ای در آن عالم استعدادهای خود را تکمیل می کنند. مثل آنچه در روایت مورد اشاره قرار گرفته است که: هر كس از دوستان و پیروان ما بمیرد و هنوز قرآن را به طور كامل فرانگرفته باشد در قبرش به او تعلیم مى دهند تا خداوند بدین وسیله درجاتش را بالا برد چرا كه درجات بهشت به اندازه آیات قرآن است به او گفته مى شود بخوان و بالا رو او مى خوانند "و از درجات بهشت" بالا مى رود.[۳]

[۱]. ترجمه تفسیر المیزان، ج‏۱۱، ص ۹.
[۲]. شیعه در اسلام، ص ۱۶۳.
[۳]. اصول كافى جلد ۲ صفحه ۶۰۶ باب فضل حامل القرآن حدیث ۱۰.