با توجه به تجلیل قرآن از سگ اصحاب کهف، چرا سگ را نجس می دانید؟

در پاسخ به این سوال باید به چند نکته توجه کرد:

۱- یکی از عوامل مؤثر در ایجاد خطا که قرآن از آن یاد می کند، پیروی از تمایلات نفسانی و داشتن غرض است.
«ما أَنْزَلَ اللَّهُ بِها مِنْ سُلْطانٍ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلاَّ الظَّنَّ وَ ما تَهْوَى الْأَنْفُسُ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدى‏؛[نجم/۲۳] هرگز خداوند دلیل و حجتى بر آن نازل نكرده آنان فقط از گمانهاى بى ‏اساس و هواى نفس پیروى مى‏كنند در حالى كه هدایت از سوى پروردگارشان براى آنها آمده است!»
«براى علامه حلّى این مسئله فقهى مطرح شده بود كه اگر حیوانى در چاه بمیرد و باعث شود كه میته نجس در چاه باقى بماند، با آب چاه چه باید كرد؟ اتفاقاً در این هنگام حیوانى در چاه آب خانه علامه حلّى افتاد و او ناگزیر بود براى خود نیز استنباط حكم بكند. در این مورد به دو طریق امكان حكم كردن وجود داشت: اول ‏اینكه چاه را به كلى پر كنند و از چاه دیگرى استفاده نمایند و دیگر اینكه مقدار معینى از آب چاه را خالى كنند و از بقیه آب بلااشكال استفاده كنند. علامه حلّى متوجه شد كه در مورد این مسئله نمى‏تواند بدون غرض حكم كند زیرا نفع خود او هم در قضیه مطرح بود. این بود كه دستور داد ابتدا چاه را پركنند و بعد با خیال راحت و بدون فشار وسوسه نفس به صدور حكم و ارائه فتوا پرداخت.»[۱]
بنابر این کسی که به دنبال یافتن حقیقت است، باید قبل از هر چیز، انصاف را حاکم کند و جواب به خصوصی از قبل انتخاب نکرده باشد. ذکر این مساله در این جا لازم بود، چون در زمانه ما، عده ای مایل به نگهداری سگ در منزل هستند، و به همین دلیل سعی می کنند که به گونه ای خلاف نجاست سگ را بپذیرند و به گونه ای برای این مساله دلیل تراشی کنند.

۲- اگر بخواهیم قرآن را ملاک قرار دهیم، باید به همه آن ایمان داشته باشیم، نه اینکه هر جا مطابق میلمان بود، بپذیریم و هر جا با میل ما سازگار نبود، رد کنیم:
«أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَما جَزاءُ مَنْ یَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ إِلاَّ خِزْیٌ فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذاب؛[بقره/۸۵] آیا به بعضى از دستورات كتاب آسمانى ایمان مى‏آورید، و به بعضى كافر مى‏شوید؟! براى كسى از شما كه این عمل (تبعیض در میان احكام و قوانین الهى) را انجام دهد، جز رسوایى در این جهان، چیزى نخواهد بود، و روز رستاخیز به شدیدترین عذابها گرفتار مى‏شوند.»

در قرآن، سخن از سگ اصحاب کهف آمده، اما تجلیلی از آن سگ بیان نشده است:
«وَ كَلْبُهُمْ باسِطٌ ذِراعَیْهِ بِالْوَصیدِ؛[کهف ۱۸] و سگ آنها دستهاى خود را بر دهانه غار گشوده بود (و نگهبانى مى‏ كرد)»

و به فرض بپذیریم که بیان این داستان، تجلیل از سگ است! آیا قرآن هیچ سخن دیگری درباره سگ ندارد؟
«فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ یَلْهَثْ ذلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذینَ كَذَّبُوا بِآیاتِنا؛[اعراف/۱۷۶] مثل او همچون سگ است كه اگر به او حمله كنى، دهانش را باز، و زبانش را برون مى‏آورد، و اگر او را به حال خود واگذارى، باز همین كار را مى‏كند. این مثل گروهى است كه آیات ما را تكذیب كردند.»
همانطور که می بینید، در این آیه کافران به آیات الهی، به سگ تشبیه شده اند! البته مطلب صحیح این است که هیچ کدام از این آیات شرافت یا خباثت سگ را اثبات نمی کنند. سگ یکی از مخلوقات خدای متعال است. و در نظام احسن خلقت قرار دارد. و نجس بودن یک حیوان، حکمی است که منافاتی با خلقت نیکوی او ندارد. آیا زیبا بودن مار، دلیل این است که سم او کشنده نیست؟

۳- نجاست سگ در روایات زیادی بیان شده که قابل انکار نیست. به عنوان نمونه:
امام صادق (ع) می فرمایند: «فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ یَخْلُقْ خَلْقاً أَنْجَسَ مِنَ الْكَلْب؛‏[۲] خدای متعال هیچ خلقی، نجس تر از سگ نیافریده است!»
و روایات بسیار دیگری که در منابع فقهی و روایی موجود است. و طبیعتا به بهانه جعلی بودن، بعضی از احادیث نمی توانیم هر حدیثی که بر خلاف میل مان بود را رد کنیم. برای فهم احادیث جعلی ضابطه هایی علمی وجود دارد که علما و مراجع با توجه به رعایت آن ها فتوا می دهد. و اگر بنا باشد، معیار تشخیص روایات صحیح از روایات جعلی، هوای نفس باشد، چیزی از دین باقی نخواهد ماند. و کسانی که هوای نفس خود را ملاک قبول یا رد احادیث قرار داده اند، خدای آنها، همان نفس شان است:
«أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ أَ فَأَنْتَ تَكُونُ عَلَیْهِ وَكیلاً؛[فرقان/۴۳] آیا دیدى كسى را كه هواى نفسش را معبود خود برگزیده است؟! آیا تو مى‏ توانى او را هدایت كنى (یا به دفاع از او برخیزى)؟»

البته احکام سگ به نجاست محدود نمی شود و مثلا بعضی از انواع آن که فایده عقلائی داشته باشند (مثل سگ شکار و سگ نگهبان) خرید و فروش آن صحیح است. یا در بعضی موارد کسی که سگی را کشته باید، خسارت بپردازد. و  سگی که برای نگهداری در منزل استفاده می شود و جایگزین خانواده انسان می شود، خرید و فروشش حرام است. نگهداریش ناپسند است و ... .

[۱]. مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى، ج‏۲۶، ص: ۶۷.
[۲]. بحار الأنوار ج‏۷۳  ص  ۷۲.