چگونه می توانیم از شیطان دور شویم؟

قرآن بارها و بارها به انسان هشدار می دهد که متوجه دشمنی شیطان باشد و فریب او را نخورد:
«لا تَتَّبِعُوا خُطُواتِ الشَّیْطانِ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ [بقره/۱۶۸] و پیروى از گام‏هاى شیطان نكنید، كه او براى شما دشمنى آشكار است.»

و هر انسان هوشیاری از سرنوشت دیگران درس می گیرد و تجربه آنان را مایه عبرت خویش قرار می دهد:
«فَدَلاَّهُما بِغُرُورٍ فَلَمَّا ذاقَا الشَّجَرَةَ بَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما وَ طَفِقا یَخْصِفانِ عَلَیْهِما مِنْ وَرَقِ الْجَنَّةِ وَ ناداهُما رَبُّهُما أَ لَمْ أَنْهَكُما عَنْ تِلْكُمَا الشَّجَرَةِ وَ أَقُلْ لَكُما إِنَّ الشَّیْطانَ لَكُما عَدُوٌّ مُبینٌ[اعراف/۲۲] آن دو را بفریفت و به پستى افكند. چون از آن درخت خوردند شرمگاه‏هایشان آشكار شد و به پوشیدن خویش از برگهاى بهشت پرداختند. پروردگارشان ندا داد: آیا شما را از آن درخت منع نكرده بودم و نگفته بودم كه شیطان به آشكارا دشمن شماست.»

در قرآن مجید راه نفوذ شیطان بر انسان ها بیان شده است:
«هَلْ أُنَبِّئُكُمْ عَلىَ‏ مَن تَنزَّلُ الشَّیَاطِینُ* تَنزَّلُ عَلىَ‏ كلُ‏ِّ أَفَّاكٍ أَثِیمٍ؛[الشعراء، آيات ۲۲۱و۲۲۲] آیا به شما خبر دهم كه شیاطین بر چه كسى نازل مى‌‏شوند؟! آنها بر هر دروغگوى گنهكار نازل مى‏‌گردند»

و همچنین بیان شده است که شیطان بر چه كساني نمي‌تواند مسلط شود:
«قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِیَنَّهُمْ أَجْمَعِینَ* إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ[ص، آيات ۸۲ و ۸۳] گفت: «به عزّتت سوگند، همه آنان را گمراه خواهم كرد، مگر بندگان خالص تو، از میان آنها!»

اما برای کسانی که شیطان را به خود راه داده اند، و لغزیده اند، این دستور العمل بیان شده است که سریعا به محض توجه باز گردند و سریع تر جلوی ضرر و زیان را بگیرند:
«إِمَّا یُنْسِیَنَّكَ الشَّیْطانُ فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّكْرى‏ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمینَ [انعام/۶۸] اگر شیطان تو را به فراموشى افكند، چون به یادت آمد با آن مردم ستمكاره منشین.»

هر گناه و خلاف شریعتی، نزدیک شدن به شیطان است و ترک کردن گناهان، دور شدن از شیطان است. و کسانی که با ارتکاب گناه، به دشمن خویش یعنی شیطان نزدیک شده اند، می توانند این اشتباه خود را جبران کنند:
«وَ الَّذینَ عَمِلُوا السَّیِّئاتِ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِها وَ آمَنُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحیمٌ[اعراف/۱۵۳] آنان كه مرتكب كارهاى بد شدند، آن گاه توبه كردند و ایمان آوردند، بدانند كه پروردگار تو پس از توبه، آمرزنده و مهربان است.»