انتخاب دوست مناسب

با عرض سلام و قبولی طاعات شما پرسشگر گرامی!
اطرافیان و دوستان می‌توانند در موفق بودن یا شکست خوردنتان تأثیر فوق‌العاده‌ای داشته باشند. یک دوست خوب باعث رشد می‌شود، درحالی‌که یک دوست بد، می‌تواند شخص را حتی اگر در اوج باشد، به پایین بکشاند.
لذاست که امام علی(ع) در این زمینه می فرماید:
«قارن اهل الخیر تکن منهم» با نیکان همنشین باش تا از آنان شوی.[نهج البلاغه، نامه ۳۱، ش ۹۲]

** چند نکته مهم:
۱- انسان‌ها معمولاً شبیه افرادی که در اطرافشان هستند و بیشتر وقتشان را با آن‌ها می‌گذرانند، می‌شوند. در حقیقت، جهان‌بینی هر کس، به‌وسیله دیده‌ها و تجربه‌هایش از زندگی شکل می‌گیرد. پس وقتی تأثیر محیط زندگی و سوژه‌های موجود در آن را بپذیریم، می‌توانیم بگوییم همین تأثیر را نیز می‌توان از اطرافیان و به‌ویژه دوستان خود گرفت.
فرض کنید بیشتر وقتتان را در مکانی بگذرانید که افراد افسرده و شکست‌خورده دور هم جمع شده‌اند و یکسره سیگار به لب، از روزگار و هر چه در آن است، گله و شکایت می‌کنند: «این شغل به درد نمی‌خورد، هیچ پولی در بساط نیست، زندگی چقدر کسل‌کننده است و...» آیا پس از مدتی، شما هم چنین احساساتی را تجربه نخواهید کرد؟ بودن در چنین محیطی و وقت گذراندن با چنین دوستانی، خواه‌ناخواه وجودتان را پر از انرژی منفی می‌کند و شما به‌جای بروز رفتارهای مناسب در برابر مشکلاتتان، با دنیا و هرچه در آن است، می‌جنگید یا برعکس تصور می‌کنید یک قربانی هستید و افسرده می‌شوید.
در واقع دوستان نامناسب، به‌این‌ترتیب می‌توانند طرز تفکر شما را به سمت منفی بودن سوق دهند. اکثر کسانی که به دام اعتیاد می‌افتند یا دچار مشکل می‌شوند، از این نوع افراد هستند و برای این‌که شما نیز به دام این نوع مشکلات نیفتید، با آن‌ها دوستی نکنید.
۲- روابط و دوستی‌های سالم مانند در و پنجره‌های باز هستند که اجازه ورود هوای تازه را به خانه می‌دهند و افراد هرگز احساس گرفتاری و خفگی نمی‌کنند. می‌توانید آزادانه بروید و بیایید و کسی شما را محبوس نمی‌کند، اما اگر زمانی احساس کردید دوستتان دست و پای شما را با کارهای نامشروع و نادرست در زمینه رفاقت بسته است، عطایش را به لقایش ببخشید!
۳- اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید دست از این دوستان بردارید و گاهی با خود فکر می‌کنید آن‌ها هیجان (حتی اگر منفی) به زندگی‌تان می‌آورند، باید بگوییم شما هم در حال صدمه رساندن به خودتان هستید.

نکته نهایی:
اگر فکر می‌کنید از روحیه‌ای بسیار قوی برخوردار هستید و می‌توانید با این افراد در عین دوستی، به‌گونه‌ای رفتار کنید که دست از اعمال نامناسبشان بردارند و به‌جای این‌که شما دنباله‌روی آن‌ها شوید، آن‌ها را به راه خود بیاورید، پس به این دوستی‌ها ادامه دهید.(البته معمولاً اینگونه نیست و تأثیرگذاری آنها به مراتب قوی تر است!) در غیر این صورت، هرگز خطر چنین دوستانی را نپذیرید.

با عرض سلام و قبولی طاعات شما پرسشگر گرامی.

کسی نیست که بخواهد نقش پررنگ دوست و دوستی را در زندگیش انکار کند. چه سعادت ها و شقاوت ها که از دوستی ها بر خواسته است!
گاهی سال های سال با کسی دوستی می کنیم برای هم جان فشانی ها می کنیم و راز دل ها می گوییم و چنان با او یکی می شویم که گویی یک روح هستیم در دو بدن اما از آنجا که ما هرگز خبر از آن روی سکه نداریم گاه در اوج ناباوری و بهت شاهد رفتاری از دوست خود هستیم که تمام باورمان از او بهم می ریزد و خراب می شود مثلا هنگام درگیری و عصبانیت چنان بی حرمتی می کند که گویی دشمن خونی ماست یا در روابط اقتصادی بی مهابا دار و ندار ما را از ان خود می کند به رفیق دیرینه اش پشت می کند! و یا راز دل ما را همه جا فاش می کند و با سخن چینی ما را از چشم دیگران می اندازد فقط به خاطر حسادتش!
.
سوال شما اشاره به روایتی از امام صادق دارد که حضرت فرمود: «لَا تُسَمَّ الرَّجُلَ صَدِیقاً سِمَةً مَعْرُوفَةً حَتَّى تَخْتَبِرَهُ»؛ کسی را به نام دوست نخوان تا اینکه او را بیازمایی؛ یعنی کسی را به عنوان اینکه دوست تو است نخوان به‏ طوری که مردم بگویند فلانی رفیق فلانی است، یا خودت بگویی، رفیقم فلانی است؛ اصلاً این کار را نکن، «حَتَّى تَخْتَبِرَهُ». تا این که او را بیازمایی و امتحانش کنی. اِختبار یعنی آزمودن. حالا به چه چیز او را امتحان کنی؟

**ملاک؛ هنگام غضب:
«تُغْضِبُهُ فَتَنْظُرُ غَضَبَهُ یُخْرِجُهُ مِنَ الْحَقِّ إِلَى الْبَاطِلِ»؛ خشمش را آزمایش کن، ببین آیا این از افرادی است که وقتی عصبانی می‏ شود، مرزی را رعایت نمی کند؟ آیا خشم، او را از حق به سوی باطل می‏ کشاند؟ آیا آنجاهایی که عصبانی می‏ شود، چه در بُعد گفتاری‏اش و چه در بُعد رفتاری‏اش لجامی از شرع به دهانه نفسش زده است؟ یا نه، چون عصبانی شده هر چه به دهانش بیاید، می‏گوید و هر کاری که از دستش بر‏آید، می‏ کند؟

همچنین روایتی از امام علی(ع) است که فرمودند: «لَا تَثِق بِالصَّدِیقِ قَبلَ الخُبرَةِ» اگر می خواهی به عنوان صداقت به رفیق اعتماد کنی، قبل از آنکه او را بیازمایی هیچ وقت اعتماد نکن.
[غررالحكم، ۴۱۶]