حضرت آدم مگر معصوم نبود، پس چرا گناه كرد و از بهشت رانده شد؟

سلام
چون هنوز به دنیا وارد نشده بودند.

پاسخ :
با سلام وتشکر .
برخی از مفسران مانند علامه طباطبایی نهی آدم از نزدیکی به درخت ممنوع را از نوع ارشادی می‌دانند، نه مولوی . حرمت و کراهت در امر و نهی مولوی وجود دارد.
نواهی که از صاحبان امر و نهی صادر می‌گردد، بر دو نوع است:
أ ـ امر و نهی مولوی: صاحب امر به اتکای منصبی الهی یا مردمی که دارد ، فرمان می‌دهد یا از چیزی نهی می‌کند . به اصطلاح از موضع قدرت سخن می‌گوید؛ از نظر این که بزرگ و فرمانده است و طرف مقابل او کوچک و فرمانبر.
ب ـ امر و نهی ارشادی: امر کننده، برتری و مقام و فرماندهی خود را در نظر نمی‌گیرد، بلکه دستورهایی که به زیردست می‌دهد، بیطرفانه و تنها از باب پند و اندرز است .روی خیرخواهی و دلسوزی، نتیجة کردار و رفتار شنونده را گوشزد می‌کند، مانند دستور طبیب در مورد خوردن دارو و خودداری از خوردن غذاهای ناسازگار با بیماری. هرچند در این صورت ضرر عمل نکردن به دستور، دامنگیر بیمار می‌شود.
بررسی آیاتی که دربارة حضرت آدم(ع) در سوره‌های «بقره»، «اعراف» و «طه» وجود دارد، به خوبی نشان می‌دهد امر الهی ارشادی بوده، نه مولوی،‌زیرا نشان می‌دهد که خدا نخواسته بفرماید: از آن نظر که مولایم و شما بنده،‌ امر می‌کنم که از خوردن این میوه خودد اری کنی، بلکه در محیط و فضای ارشاد بوده که خداوند بسان یک ناصح دلسوز به آدم و حوا فرمود: شیطان دشمن تو و همسر تو است. شما را از بهشت بیرون نکند که تیره‌بخت می‌شوید. اکنون در پرتو نعمت «بهشت، نه گرسنه می‌شوی و نه برهنه و نه در آن جا تشنه و آفتاب‌زده می‌شوی» تأمل در آیه نشان می‌دهد که نهی، پیامدهای معنوی (که دوری از درگاه الهی است) نداشته، بلکه تمام تبعات آن مربوط به وضع زندگی آدم و همسر او بوده، ‌مخالفت آن تنها سبب محرومیت حضرت آدم(ع) از یک سری موقعیت‌ها و نعمت‌ها می‌شد.
اصولاً امر و نهی مولوی خداوند که ترک آن ها گناه محسوب می‌شود، پس از استقرار آدم روی زمین صادر شد . پیش از آن اصلاً شریعت و آیین و تکلیف نبود، تا امر و نهی آن مولوی باشد. تنها ارشاد به آدم بود که عوارض خوردن درخت دامنگیر وی نشود.
اما در مورد ظلم باید گفت که اصولا واژه «ظلم» دارای یک معنای عام و یک معنای خاص است ؛ مرحوم ملا احمد نراقى
فرموده :
«ظلم به معنى کار بى جا کردن، و تعدى نمودن از حد وسط است . ظلم به این معنى جامع همه رذایل و ارتکاب هر یک از قبایح شرعی و عقلی است. این ظلم به معنى اعم است. از براى ظلم معنى دیگر است که عبارت از ضرر و اذیت رسانیدن به غیر است، از کشتن و یا زدن و یا دشنام و فحش دادن یا غیبت او کردن یا مال او را به غیر حق تصرف کردن و گرفتن یا غیر این ها از کردار یا گفتارى که باعث اذیت غیر باشد. این ظلم به معنى اخص است»
یکی از اقسام ظلم ، ظلم به خود است، یعنی انسان به خود ضرر برساند یا خود را از مصالح و منافعی محروم سازد ، اما هر ظلم به خود گناه محسوب نمی شود ؛ فرض کنید که دانش آموزی با سهل انگاری نمره مناسبی در امتحان کسب نمی کند . از نتایج موفقیت در آزمون بی بهره می ماند ، در این وضع به خود ظلم کرده و خود را از منافع خاصی محروم ساخته ، اما به معنای معصیتکار بودن او نیست .
ما معتقدیم ظلمی که در مورد حضرت آدم(ع) بیان شده و ظلم به نفس هم بوده، ظلم به معنای عام است که شامل ضرر و زیان زدن به خود هم می شود . از آن ظلم به نفس هایی بوده که گناه محسوب نمی شود ؛ چون ظلمی که گناه شمرده می شود ، ‌مخالفت با امر مولوی است. امر خداوند در مورد حضرت آدم، امر ارشادی بوده که مخالفت آن ها گناه محسوب نمی‌شود، بلکه تنها آثار و پیامدهای تکوینی مخالفت با این امر نمایان می‌شود . آن گونه شد که آدم با نزدیک شدن به درخت (خوردن) عیب‌هایش آشکار شد و به زمین هبوط کرد و از مقام بهشتی بیرون آمد.
در هر حال حضرت به واسطه آن رفتار خاص مبتلا به محرومیت های زیادی شد . این ظلم به خود بود اما گناه و معصیت خداوند محسوب نمی شود .
جهت آگاهی بیش تر به کتاب منشور جاوید، آیت الله سبحانی، ج ۵، ص ۶۷، نیز تفسیر المیزان مراجعه شود.