انتخاب نام خوب براي فرزند

قطع نظر از بافته ها و خرافات در این موضوع، آنچه از متون معتبر اسلامی در این خصوص وارد شده این است که نام نیك در دنیا و آخرت براى انسان وسیله شرافت و سربلندى و بركت است. از سخنان معصومین علیهم‏السلام استفاده مى‏شود كه روز قیامت هر كس را با همان نام خودش صدا مى‏ زنند و اگر نام او از نام‏هاى خوب باشد براى او سودمند خواهد بود.

در دنیا نیز نام‏هاى خوب، بركاتى دارد. بهترین نام‏ها، نام‏هایى است كه حاكى و مشعر به بندگى خدا باشد؛ در فرهنگ مقدس اسلام دستور این است که پیش از تولد فرزند ( دوران تکوین جنین و دمیدن روح در کودک ) بهتر است پدر و مادر تصمیم بگیرند و براى فرزند، چه دختر و چه پسر ، نامى تعیین نمایند. امام على (ع) مى فرماید: قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع سَمُّوا أَوْلَادَكُمْ قَبْلَ أَنْ یُولَدُوا فَإِنْ لَمْ تَدْرُوا أَ ذَكَرٌ أَوْ أُنْثَى فَسَمُّوهُمْ بِالْأَسْمَاءِ الَّتِی تَكُونُ لِلذَّكَرِ وَ الْأُنْثَى فَإِنَّ أَسْقَاطَكُمْ إِذَا لَقُوكُمْ فِی الْقِیَامَةِ وَ لَمْ تُسَمُّوهُمْ یَقُولُ السِّقْطُ لِأَبِیهِ أَلَّا سَمَّیْتَنِی وَ قَدْ سَمَّى رَسُولُ اللَّهِ ص مُحَسِّناً قَبْلَ أَنْ یُولَدَ وَ قَالَ وَ إِیَّاكُمْ وَ شُرْبَ الْمَاءِ قِیَاماً عَلَى أَرْجُلِكُم‏؛[۱] فرزند خویش را پیش از تولد نامگذارى کنید. هرگاه نمى دانید پسر است یا دختر ، آنان را به تناسب مرد و زن بودن ، نامگذارى کنید چرا که مردم در هنگامه ى قیامت به نام هاى خویش خوانده مى شوند و فرزندى که سقط شده باشد و نامى براى او تعیین نکرده باشند ، در روز قیامت از پدر مؤاخذه خواهد کرد... .

قالَ رَسول الله (ص) : اِنَّ اَوَّلَ مایَنحَلُ اَحَدُكَم وَلَدهُ الاسِمُ الحَسَن؛[۲] پیامبر اكرم (ص) فرمودند : اولین بخشش و عنایت شما به فرزندانتان، انتخاب نام نیكو می باشد.

رسول اکرم (ص) نام هایى زیبا و با مسّمى همچون حسن (ع) و حسین (ع) را انتخاب فرمودند و حتى جنین حضرت زهرا ( س ) را پیش از ولادت “ محسن “ نامیدند. از نظر گاه روانى ، نامگذارى پس از تولد عمدتاً مبتنى بر احساسات ، آن هم احساسى متناسب با نوزادى لطیف و ظریف است و به همین دلیل ممکن است نامى خوش آوا، اما رقیق و کم محتوا و یا بدون اندیشه به فرداى کودک و بزرگسالى او انتخاب شود. تکیه بر زیبایى “ لفظ “ به ویژه در سال هاى اخیر رایج شده است. در یکى از مدارس در پرسش از سى مادر، تنها هفت مادر با معنى نام فرزندشان و یا شخصیتى که نامش را بر فرزند خویش نهاده بودند، آشنایى داشتند. آروین، آتوسا، پوپک، بیوک، پرمون، سالومه، سمیرا، شیده، مانا، مونا، از جمله نامهایى بوده و هستند که پدران و مادران به خوش آهنگى و روانى آنها توجه دارند، نه معنا و احیاناً معادل چهره ى تاریخى آنها.

حضرت امام خمینى (ره) نیز در دیدار و ملاقات افرادى که از حضرتش تقاضاى نامگذارى فرزندشان را داشتند، عبدالله و فاطمه و زهرا و … را پیشنهاد مى کردند . ایشان در رساله عملیه مى فرمایند: فقر و بینوایى داخل خانه اى نمى شود که در آن خانه محمد یا احمد یا على و یا حسین و یا جعفر و طالب و عبدالله و فاطمه باشد.
نامها اگر برگرفته از چهره هایى باشند که در تاریخ به بزرگ منشى و نیکى از آنان یاد مى شود، کودک بعدها در انطباق با نام خویش هویتى مطلوب و ارزشمند مى یابد. گاه یک چهره ى مقطعى ، نام یک ستاره ى سینما یا ورزشکار، عنوان و نام فرزندى مى شود که چندى بعد در ذهنها فراموش مى شود. قال علىّ علیه السّلام: و حقّ الولد على الوالد ان یحسن اسمه و یحسن ادبه و یعلّمه القرآن؛[۳]حق فرزند بر پدر این است که نام او را نیکو قرار دهد و او را خوب تربیت کند و به او قرآن را فرا دهد.

[۱]. علل الشرائع، ج‏۲، ص: ۴۶۵.
[۲]. كافی ، ج ۶. وسائل ج۱۵ ، ص ۱۱۵.
[۳]. نهج البلاغه فیض، صفحه ۱۲۶۴.