چرا بین علومی مثل فیزیک و شیمی و دین تعارض وجود دارد؟

باسلام وتشکر .

قبل از هر چیز باید انصاف داد که تئوری تکامل یا فرگشت علی رغم همه تطورات و دگرگونی های تئوریکی که از زمان مطرح شدنش تا کنون پیدا کرده و علی رغم مدعیان و طرفداران بسیاری که دارد همواره مخالفان و منکرانی از طیف اندیشمندان و زیست شناسان و فسیل شناسان نیز داشته است و نمی توان به طور قطع به درستی آن اذعان نمود .
به هر حال هنوز حلقه های واسطه بین انسان و موجودات قبل از او به درستی پیدا نشده و در فرض صحت فرضیه تکامل لااقل صدها نمونه واسطه بین انسان و شامپانزه نیاز است تا صحت این فرضیه را منطقی و قابل قبول کند ؛ اگر اطلاع داشته باشید در سال گذشته فسیلی پیدا شد که گفته شد نمونه ای از موجود واسطه بین انسان و حیوانات قبلی است و آن قدر طرفداران فرگشت از این کشف خوشحال شدند که تا مدتی نقاشی این فسیل به عنوان لوگوی سایت گوگل قرار داشت .
این امر نشان می دهد که هنوز فرضیه فرگشت در حد یک ترم تئوریک است که نیاز شدیدی به شواهد اثباتی دارد و هر آنچه در وضعیت موجود به عنوان دلایل اثبات این فرضیه ارائه می شود ، در واقع شواهد امکان و عدم استحاله این فرضیه است نه دلایل ثبوت و وقوع حتمی این فرضیه و عدم امکان فرضیه های مشابه .
در هر صورت حتی اگر بنا را بر صحت صد در صد این فرضیه بگذاریم باز از نگاه آموزه های اسلامی صحت این فرضیه هیچ منافاتی با مبانی کلی فکری و اعتقادی ما نخواهد داشت ؛ هرچند کلیسای کاتولیک از گذشته تا حال به شدت با این فرضیه به مقابله برخاست و پذیرش آن را عین مخالفت با انجیل و مبانی خداشناسی دانست ، اما ما مسلمانان هیچ گاه چنین دیدگاهی نداشته و نداریم .
این نظریه ممکن است از چند جهت با مبانی فکری مسلمانان در چالش باشد مانند خدشه بر برهان نظم ، وجود خداوند و خالق و... اما یکی از مهمترین چالش های این فرضیه داستان خلقت انسان از حضرت آدم و حواست که تقریبا در همه ادیان ابراهیمی به عنوان اصلی مسلم پذیرفته شده است و ما هم تنها به همبن مساله می پردازیم :
ادعا این است که این نظریه با اعتقاد مشترک همه ادیان آسمانی مبنی بر خلقت نسل بشر از حضرت آدم و حوا منافات دارد زیرا بر اساس این نظریه انسان نه فرزند آدم بلکه نوع تکامل یافته موجوداتی دیگر نظیر انسان نئاندرتال و مانند آن است که در نهایت به موجودات تک سلولی می رسد و در نتیجه داستان خلقت آدم و حوا و رانده شده آن ها از بهشت و ... هیچکدام واقعیت نخواهد داشت .
در حالی که با اندکی تامل می توان دریافت که تکامل و پذیرش اجداد حیوانى براى انسان هیچ گونه مخالفتى با اینکه انسان‏هاى موجود همه داراى پدر و مادر واحدى به نام آدم و حوا باشند ندارد ، در واقع هیچ اشکالی ندارد که همه انسان های موجود فرزندان دو انسان به نام آدم و حوا باشند و همه ما نسلی معین از انسان ها باشیم که منشا آن مربوط به چند هزار سال قبل و والدینی مشخص است .
البته در این صورت این سوال پدید مى‏آید که خود آدم و حوا چگونه خلق شده اند و آیا خلقت آن ها از گل بوده و از هیچ حیوان دیگری نبوده یا از حیواناتی انسان نما به وجود آمده اند؟
ظاهر آیات قرآن موید نظریه اول است ولى در عین حال این آیات نفى کلى نظریه ترانسفورمیسم را در مورد انسان‏هاى قبل از این نسل بشر (مانند انسان‏هاى نئاندرتال) نمى‏کند . ممکن است آیات قرآن در مورد آفرینش انسان از خاک چنین تفسیر شود که خاک پس از طی مراحل تکاملی بعد از میلیون ها سال به صورت خلقت کامل انسان درآمده است. همان گونه که برخی نویسندگان آیات قرآن را با نظریه تکامل تطبیق داده اند.
برای توضیح بیشتر این مساله باید به شکلی دقیق تر به بررسی آیات مربوط به خلقت انسان بپردازیم :
بحث آفرینش انسان در قرآن کریم به صورت های مختلفی بیان شده است. برخی آیات بیانگر کیفیت و منشأ آفرینش حضرت آدم است.
دستة دوم، در مورد آفرینش نوع انسانی بحث می کند. ودستة سوم: آفرینش حضرت آدم و نسل او را به صورت جداگانه مورد بحث قرار داده است.اما در خصوص کیفیت خلقت حضرت آدم علیه السلام باید گفت : آیاتی که در مورد حضرت آدم بحث کرده، دو گونه است:
یک قسم به صراحت کیفیت خلقت حضرت آدم را توضیح داده است مثل "انّ مثل عیسی عندالله کمثل آدم خلقه من تراب؛(۱) همانا مثال عیسی در نزد خدا همانند آدم است که او را از خاک خلق نمود" و در قسم دیگر، از سیاق آیات می­توان فهمید که منشأ آفرینش آدم چه بوده است. نظیر داستان شیطان(۲) که به خدا می­گوید: "آیا به کسی که از خاک آفریدی، سجده کنم؟!"(۳)
در سورة الرحمن می فرماید: "خلق الانسان من صلصالٍ کالفخار(۴) او انسان را از گل خشکیده اى که همچون سفال بود آفرید".
البته واضح است که این آیه اختصاص به حضرت آدم دارد، زیرا ما انسان ها، اگر از خاک خلق شده باشیم، از "صلصال کالفخّار" خلق نشدیم، چون مواد خاکی که تبدیل به غذا و سپس تبدیل به نطفه می شود، صلصال نبوده است، چون اگر چنان خشک باشد، هرگز گیاه در آن نمی روید. بنابراین آفرینش از صلصال کالفخار ویژة حضرت آدم است و اگر به دیگران نسبت داده می شود، به اعتبار حضرت آدم است. (۵)
در سورة سجده آیات ۷ و ۸ کیفیت و ماده اولیة آفرینش نخستین انسان را از سایر انسان ها به تفکیک بیان کرده : "وبدأ خلق الانسان من طین ثمّ جعل نسله من سلالة من ماءٍ مهین؛ انسان اولیه یا آدم را از "طین" ولی نسل او را از "ماء مهین" یا نطفه آفریده است".
اگر حضرت آدم نیز از نطفه بود، ‌یعنی از انسان تکامل نیافته ای مانند انسان های "نئاندرتال" یا میمون خلق شده بود، ذکر کردن نسل بعد از خود انسان، وجهی نداشت. پس کاملاً روشن است که آیه در مقام تفصیل است و بین خلق انسان اولیه ودیگر انسان ها تفاوت وجود دارد (۶) ؛ در هر حال مسلم است و از آیات گوناگون قرآن به دست می آید که حضرت آدم از نوعی خاک آفریده شده است.
تعابیر آیات وروایات در خصوص خلقت ایشان متفاوت و مختلف است و جمع بندی در خصوص آنها قدری دشوار است ؛ اما در میان آیات قرآن، آیه ای که به روشنی دلالت دارد حضرت آدم(ع) بدون واسطه و به طور مستقیم از خاک آفریده شده، آیه ای است که برخی افراد جهت رد نظریة داروین و ترانسفورمیسم به آن تمسک جسته اند، یعنی همان آیه ۵۹ از سورة آل عمران. "انّ مثل عیسی عندالله کمثل آدم خلقه من تراب".
این آیه نشان می دهد که اگر فرض کنیم حضرت آدم از چیزهایی آفریده شده که منتهی به خاک می شود، این استدلال نمی تواند استدلال تامّی باشد، زیرا اگر بپذیریم آدم از نسل میانی و واسطه ای بین خاک و خود، مثلاً از انسان های نئاندرتال به وجود آمده، حضرت آدم از نطفة حیوانی به وجود آمده است، بنابراین چگونه می توان آفرینش بدون پدر عیسی را به آفرینش آدم تشبیه نمود؟! چه بسا اگر ما این استدلال را تمام بدانیم، ناچار باید بپذیریم که حضرت آدم از نسل موجود دیگری به وجود نیامده است.
در مجموع می توان گفت تئوری خلقت دفعی حضرت آدم از خاک بیشتر مورد تایید و توافق آیات وروایات است اما کیفیت این تبدیل و تغییر ماهیتی برای ما روشن نیست.
اما داستان فسیل های انسانی که قدمت آن ها در بعضی موارد به چند صد هزار سال می رسد نیز منافاتی با این جریان ندارد ؛ زیرا اولا یقینا نمی توان گفت این فسیل ها فسیل های انسانی است بلکه فسیل هایی مربوط به موجوداتی انسان نماست که انطباق کامل ساختاری با انسان کنونی ندارد ، بر همین اساس گفته می شود این ها مربوط به انسان های اولیه و نسل اجداد ماست .
در هر حال هیچ منعی وجود ندارد که قبل از نسل کنونی بشر که به حضرت آدم و حوا علیهما السلام منتهی می گردد نسل هایی از موجوداتی شبیه انسان های کنونی هم وجود داشته اند که آثار به جای مانده از آن ها هراز گاهی به دست می آید اما نسل آن ها قبل از آغاز نسل کنونی بشر منقرض شده باشد ؛ در واقع آنچه می توان به یقین گفت آن است که نسل کنونی بشر ناشی از خلقت اعجازگونه یک زن و مرد و توالد وتناسل آن دو است ، اما قبل از این نسل موجودات دیگری همچون انسان بر روی زمین می زیستند که از کیفیت خلقت و زندگی ان ها اطلاع چندانی نداریم و چه بسا خلقت آن ها نتیجه تطور انواع و تکامل و فرگشت موجودات باشد و در نتیجه با این فرض هم می توان نظریه فرگشت را درست دانست و هم خلقت دفعی آدم و حوا(فیکیسم) را .
اتفاقا ممکن است از بعضى آیات قرآن هم استفاده کرد که قبل از آفرینش حضرت آدم، ابوالبشر و نسل او، انسان‏هایى دیگر در زمین زندگى مى‏کرده‏اند؛ مانند آیه شریفه « و اذ قال ربک للملئکة انى جاعل فى الارضخلیفة قالوا اتجعل فیها من یفسد فیها و یسفک الدماء... (۷)؛ و زمانى که پروردگارت به فرشتگان فرمود: مى‏خواهم در زمین جانشینى بگذارم، گفتند [باز] در زمین کسانى مى‏گذارى که در آن فساد کنند و خون‏ها بریزند» .
که از آن برمى‏آید، قبل از آفرینش بنى نوع آدم، دوره دیگرى بر انسانیت گذشته است که فرشتگان از نتیجه اعمال و رفتار آن ها ناراحت بودند . همچنین در بعضى از روایات وارده از ائمه(ع) مطالبى آمده که سابقه ادوار بسیارى از بشر را قبل از دوره حاضر اثبات مى‏کند.
از امام صادق(ع) روایتى شده که به راوى فرمود : شاید شما گمان مى‏کنید که خداى عز وجل غیر از شما هیچ بشر دیگرى را نیافریده است. نه، چنین نیست؛ بلکه هزار هزار آدم آفریده که شما از نسل آخرین آنهاهستید.(۸)
از امام باقر(ع) روایت شده که فرمود: خداى عز وجل از روزى که زمین را آفریده، هفت عالم را در آن خلق (و سپس منقرض کرده است) که هیچ یک از آن عوالم از نسل آدم ابوالبشر نبوده‏اند و خداى تعالى همه آنها را ازپوسته روى زمین آفرید و نسلى را بعد از نسل دیگر ایجاد کرد و براى هر یک، عالمى بعد از عالم دیگر پدید آورد تا در آخر، آدم ابوالبشر را بیافرید و ذریه‏اش را از او منشعب ساخت.(۹)
در مجموع ده ها دلیل نقلی وعقلی بر نفی فرضیه فرگشت وجود دارد واین تصور قابل اثبات نخواهد بود و همه آموزه های وحیانی آن را رد می کند

پی نوشت ها :
۱. آل عمران (۳) آیه ۵۹.
۲. آیات ۷۶ ص (۴۸) و ۱۲ اعراف (۷) و ۲۶ و ۲۸ و ۳۳ حجر(۱۵).
۳. اسراء(۱۷) آیة‌.
۴. الرحمن(۵۵) آیه‌.
۵. معارف قرآن، ج ۳ - ۱، محمد تقی مصباح یزدی.
۶. همان، ص ۲۳۷.
۷. بقره(۲) ،آیه ۳۰ .
۸ . صدوق ، توحید ، ج ۱، ص ۲۷۷
۹. صدوق ، خصال، ج ۲، ص ۶۵۲، ح ۵۴