لیله المبیت اشاره به چه واقعه ای دارد؟

به شب اول ماه ربیع ‏الاول سال سیزدهم بعثت كه حضرت علی(ع) جای پیامبر اكرم(ص) خوابید، «لیلة المبیت» می‏گویند.
خلاصه آن واقعه از این قرار است كه در سال سیزدهم بعثت سران قریش در یك شورای عمومی تصمیم گرفتند كه ندای توحید را با زندانی كردن پیامبر یا كشتن و یا تبعید او خاموش سازند، چنان‏كه قرآن كریم می‏فرماید:

«وَ اًّذ یَمكُرُ بِكَ الَّذیِنَ كَفَرُوا لِیُثبِتوكَ اَوْ یَقتُلوكَ أَو یُخْرِجُوكَ وَ یَمكُروُنَ وَ یَمكُرُ الله وَ الله خَیرُ المَاكِرینَ[انفال/۳۰] به خاطر بیاور هنگامی را كه كافران نقشه می‏كشیدند كه تو را به زندان بیفكنند یا به قتل برسانند و یا از مكه خارج سازند. آنها چاره می‏ اندیشیدند و نقشه می‏كشیدند، و خداوند هم تدبیر می‏كرد؛ و خدا بهترین چاره جویان و تدبیركنندگان است.»[۱]

سرانجام سران قریش تصمیم گرفتند كه از هر قبیله، فردی انتخاب شود تا افراد منتخب در نیمه شب یك باره بر خانه حضرت هجوم برده، او را قطعه قطعه كنند. بدین طریق هم از تبلیغات او آسوده شوند و هم خون او در میان قبایل عرب پخش شود تا خاندان هاشم نتوانند با آنها به مبارزه برخیزند. فرشته وحی، پیامبر را از نقشه شوم مشركان آگاه ساخت و به آن حضرت دستور داد تا از مكه به عزم مدینه خارج شود. پیامبر اكرم(ص) حضرت علی(ع) را از این نقشه آگاه كرد و به او فرمود: «امشب در خوابگاه من بخواب و رواندازِ سبزِ مرا به خود بپیچ تا آنان تصور كنند كه من هنوز در خانه و در بستر آرمیده ‏ام و مرا تعقیب نكند». آن گاه پیامبر مخفیانه به سمت غار ثور حركت كرد و از خداوند درخواست نمود تا دشمن را از دست‏یابی به او گمراه كند و آنان نتوانند او را پیدا كنند.... .[۲]
در روایات شیعه و اهل سنت آمده است كه علی(ع) این كار را انجام داد و خداوند به خاطر این كار به فرشتگان مباهات نمود و موقعی كه پیامبر به سوی مدینه در حركت بود، این آیه را در شأن حضرت علی(ع) نازل فرمود:

«وَ مِنَ النّاسِ مَن یشری نَفسَهُ ابتِغأَ مَرضاتِ الله و الله رَئوفٌ بالعباد[بقره/۲۰۷]  بعضی از مردم - با ایمان همچون علی(ع) به هنگام خفتن در جایگاه پیامبر - جان خود را به خاطر خشنودی خدا می‏فروشند، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.»[۳]
از این رخداد بی‏نظیر می‏توان به نتایج ذیل پی برد: درجه ایثار فوق العاده امام علی(ع)؛ تبعیت محض ایشان نسبت به فرمان الهی و نبوی(ص)؛ عشق و علاقه غیر قابل توصیف آن بزرگوار نسبت به رهبر و مقتدای خود؛ و این نكته كه در مواقعی كه اصل و اساس اسلام در خطر قرار می‏گیرد می‏باید بهترین شخصیت‏ها، حتی وجود مقدس علی بن ابی‏طالب(ع) فدا گردد. نظیر آن را در ماجرای شهادت امام حسین(ع) برای حفظ اسلام می‏توان دید.


[۱] ر.ك: تفسیر قرطبی، ج ۷، ص ۳۹۷، (داراحیأالتراث العربی، بیروت)
[۲].ر.ك: فروغ ولایت، استاد جعفر سبحانی، ص ۵۷-۴۵، بخش دوم از فصل سوم، مؤسسه امام صادق، ۱۳۷۴ش
[۳].ر.ك: احیأالعلوم، الغزالی، ج ۳، ص ۳۷۸، (دارالهادی بیروت)؛ تذكرْ الخواص، ابن الجوزی، ص ۳۵، (مكتبْ النینوی الحدیثه، تهران)؛ شواهد التنزیل، الحاكم الحسكانی، ج ۱، ص ۱۲۳، ش ۴، (مجمع احیأ الثقافْ اسلامیه)؛ الغدیر، علامه امینی، ج ۲، ص ۴۹ - ۴۷، (دارالكتاب العربی، بیروت، ۱۳۹۸ ه' ق)